نهم اسفند ماه روز گرامیداشت حمایت از حقوق مصرف کنندگان نام گرفته است. اختصاص یک روز از سال و تعیین مراجع دولتی برای جبران خسارت‌های مصرف کنندگان و مبارزه با متخلفان به باور نویسنده اندکی محدودسازی کلمه مصرف کنندگان به خریداران کالا و خدمات می باشد، در صورتی که از عنوان بسیط کلمه مصرف کننده استفاده نماییم دایره آن وسیع‌تر و بحث و تبادل نظر جدی‌تری را باید در این خصوص داشته باشیم.

ابوالحسن خلیلی - رئیس کمیسیون صنایع غذایی اتاق ایران

بی شک اولین مصرف کنندگان در فضای کسب و کار قوه مجریه و مدیران و مسئولان نظام می‌باشند که بزرگترین مصرف کنندگان، قوانین و طرح‌ها و لوایحی هستند که در مجلس شورای اسلامی تصویب و برای اجرا به دولت ابلاغ می‌شود، هرچه قوانین و لوایح و طرح‌های مجلس شورای اسلامی دقیق‌تر، شفاف و آینده محور باشد مدیران اجرایی در اجرای آن کمتر با تفسیر و آرای شخصی مواجه و با اجرای صحیح قوانین جامعه مترقی و آبادتری را راهبری می‌نمایند.

در حلقه دوم مصرف کنندگان واحدهای تولیدی، تجار، کسبه و متولیان خدمات در جامعه هستند که برای فعالیت در فضای اقتصادی نیازمند دستورالعمل‌ها و بخشنامه‌های شفاف و دقیق مدیران قوه مجریه می باشند.

هر چقدر بروکراسی اداری شفاف‌تر و عدالت مرتبط با پیاده‌سازی قوانین گسترده‌تر باشد، فضای کسب و کار در سلامت بیشتر و دغدغه فعالان اقتصادی کمتر و بساط رانت و فساد جمع‌ترخواهد بود.

در آخرین حلقه، مردم به عنوان مصرف کنندگان کالاهای تولیدی و خدماتی قرار دارند که در نهایت؛ هر آنچه در حلقه اول و دوم روی می‌دهد در کام خلق، شیرین یا تلخ جلوه خواهد نمود.

بنابراین معتقدم روز ملی حمایت از حقوق مصرف کننده باید با بسط بیشتری مورد نظر و مداقه قرار گیرد، از این رو با نگاه جامع‌تری به سراغ آموزه‌های دینی و فرهنگی خود می‌رویم تا رویکرد آیات قرآنی و خطابه‌های فرهنگی خود را به موضوع حقوق مصرف کننده به روشنی درک نماییم.
۱-در آیه ۱۳۶ سوره نسا داریم که:

﴿یَآ أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا، آمِنُوا)
ای کسانی که ایمان آورده‌اید (به زبان) به حقیقت و از دل هم به خدا و رسول و کتابی که فرستاده ایمان آورید.
به عبارتی خدا می‌فرماید که برای تحقق عملی شعارها نیازمند گامی فراتر هستید و در عمل هم باید به آنچه که می‌اندیشیم پایبند باشیم.
خروجی قوانین دستورالعمل‌ها و کالا و خدمات جلوه تمام نمای عبارت "آمِنُوا" در آیه فوق می‌باشد.

۲_آیه ۲۷۹ سوره بقره می‌فرماید:

﴿لَا تَظْلِمُونَ وَلَا تُظْلَمُونَ﴾
نه ستم می‌کنید و نه بر شما ستم وارد می‌شود
به عبارتی آنچه که به عنوان محتوا و خروجی هر سیستم باید مدنظر قرار گیرد باید شاخصه جلوگیری از خسران را برای مصرف کننده به دنبال داشته باشد.
موضوعی که امروز به عنوان (CSR (responsibility corporate social  در شرکت‌های بزرگ مورد توجه قرار گرفته و هر یک به نوعی پیاده‌سازی آن را برای خود فرض واجب می‌دانند.
برخی دیگر پا را فراتر نهاده و مدل خلق ارزش مشترک CSV (Create shared value) را در سازمان‌های خود پیاده سازی نمودند.
ارزش مشترک یعنی اینکه آن ارزش فقط برای سهامداران، کارکنان و مدیران نیست، بلکه کلیه ذینفعان زنجیره یک شرکت را اعم از جامعه، مشتریان و تامین کنندگان باید بتوانیم خلق ارزش کنیم.
این بدان معناست که سازمان‌های پیشرو در بستر آیه شریفه که ستم را روا نمی‌دارد و ستم پذیری را نمی‌ستاید به دنبال بسترسازی مناسب برای ارتقا و بهره‌مندی همه ذینفعان خود هستند.
۳_آیه ۱ سوره مطففین

﴿وَیْلٌ لِلْمُطَفِّفِینَ﴾
وای بر کم فروشان آنانی که در هنگام خرید حق خود را به طور کامل می‌گیرند و به هنگام فروش از کیل و وزن آن کم می‌گذارند.
در دنیای امروز شبکه‌های اجتماعی و راه‌های ارتباطی بر بستر اینترنت فضای تعاملی و کنترلی را برای جلوگیری از تحقق کم فروشی (وزن، کیفیت، قیمت، خدمات و ...) فراهم آورده و سازمان‌های پیشرو خود به استقبال انعکاس عیوب کالا و خدمات خود هستند...
امام صادق فرد کم فروش را کافر نام نهاده است، اگرچه در ادامه اشاره می‌دارد که فرد کم فروش کافر به رزاقیت خداوند است.
از همین روست که تولید کنندگان با همت و تلاش خود و با بهره‌گیری از ابزار تکنولوژی، کالاهای خود را در شرایط رقابتی وارد بازار کرده و با امید به رزاقیت خداوند بهبودی فعالیت خود را امیدوارانه دنبال می‌کنند، اما شاخص‌های یک تولید کننده کارآفرین تاجر و ارائه دهنده خدمات در قرآن کریم:

۱_بر این باورند که ارتقاء خدمات از لحاظ کیفی و کمی، ارائه در شرایط رقابتی، نمود عینی آیه ۷ سوره اسرا می‌باشد:

﴿إِن أَحسَنتُم أَحسَنتُم لِأَنفُسِکُم﴾
اگر احسان کردید در حق خود خوبی کردید
از همین روست که همه به دنبال ارتقاء کیفیت کالا یا خدمات برای جذب مشتری بیشتر هستند تا از قبل آن به سود بیشتر در کسب و کار خود دست یابند.
۲_در آیه ۲ و ۳ سوره بقره خدا می‌فرماید:
﴿الَّذِینَ یُؤْمِنُونَ بِالْغَیْبِ وَیُقِیمُونَ الصَّلَاةَ وَمِمَّا رَزَقْنَاهُمْ یُنفِقُونَ﴾
در کنار ایمان به غیب و به پا داشتن نماز اهل انفاق و در اندیشه احسان و خدمت به دیگران نیز می‌باشند.
به عبارتی خداوند انفاق از مال (توسعه کسب و کار) و داشتن اندیشه‌های پاک را برابر ایمان به خدا و به پا داشتن نماز می‌داند و چه تشبیهی از این بالاتر و بهتر برای تولید کنندگان
۳_تولید کنندگان و کارآفرینان به خوبی و به شایستگی این حدیث پیامبر اسلام را عینیت بخشیدند:
مردم، خانواده خدا هستند و محبوب‌ترین انسان‌ها نزد خدا کسانی هستند که به خانواده خدا نفع و سود برسانند.
آنچه که یک سازمان بزرگ و پیشرو به آن فکر می‌کند رضایت گروه بزرگی از جامعه از تولیدات و خدمات آنان می‌باشد که تفسیر حدیث فوق بوده که مردم خانواده خدا هستند.
سعدی علیهم الرحمه می‌فرماید:
                             بنی آدم اعضای یکدیگرند                                    که در آفرینش ز یک گوهرند

                             چو عضوی به درد آورد روزگار                             دگر عضوها را نماند قرار

و چه زیبا یک تولید کننده با رعایت همه قوانین و الزامات در پیاده‌سازی این دو بیت شعر برای جامعه ذینفعان خود از تامین تا کارمندان و زنجیره توزیع تا مصرف کنندگان تلاش می‌نماید.
تحریم‌های ظالمانه، کم لطفیهای فراوان مدیران و مسئولان، سختی‌های تولید، روند شتابان تورم، معضل بزرگ مهاجرت نسل جوان و فعال و غیره همه و همه سختی کار را دوچندان نموده اما ما نیز همچو حافظ شیرازی معتقدیم:

             چو غنچه گرچه فروبستگی است کار جهان                            تو همچو باد بهاری گره گشا باش

از همین روست که به رغم همه سختی‌ها، شکوفایی تولید و رشد آن را همواره در کشور شاهدیم.
اگرچه معتقدم روحیه یک تولید کننده یا فعال اقتصادی که عاشق مردم و میهن و نظام خود می‌باشد همچون حکایت زیر از جبران خلیل جبران است:
خوشی زنبور در گرو آوردن نوش گل‌هاست و خوشی گل در سپردن نوش خود به زنبور.