در این روزها که نهاده‌های دامی در بازار سیاه معامله می‌شوند، دامداران مشکلات متعددی در خصوص تامین انواع نهاده برای دام‌ها دارند.
با توجه به کاهش بارش نسبت به دوره نرمال و هشدارهای مکرر سازمان هواشناسی مبنی بر خشکسالی ضعیف تا شدید در اکثر استان‌ها، تشکل‌ها هشدارهای متعددی نسبت به تامین نهاده دامی ناشی از کاهش علوفه در مرتع دادند که به رغم گذشت چندماه از این هشدارها، مسئولان تدابیری به کار نگرفتند که این امر به واسطه کم بارشی و کمبود آب به بحران جدی تبدیل شده است، به طوریکه در روزهای اخیر گزارش‌هایی از تلفات دام در استان خوزستان داشتیم.
بنابر آمار میزان خوراک و جیره غذایی دام سبک و سنگین به عوامل متعددی همچون زمان، مکان، آب و هوا و ژنتیک بستگی دارد، اما به طور متوسط گاوهای شیری پرتولید روزانه ۱۸ کیلو و دام سبک یک کیلو کنسانتره بدون احتساب علوفه خشبی مصرف می‌کنند که کمبود و گرانی نهاده دامی ناشی از شرایط خشکسالی، هزینه‌های تولید را به شدت تحت تاثیر قرار داده است که عدم سنخیت قیمت تمام شده با نرخ فروش، دامدار را مجبور به کشتار دام‌های مولد و آبستن کرده است که استمرار این روند به قیمت نابودی صنعت دامپروری تمام می‌شود.
بسیاری از مسئولان بر این باورند که با وجود افزایش هزینه‌های کنسانتره و علوفه‌های خشبی از دولت آینده انتظار می‌رود که با حذف سامانه بازارگاه و ارز ترجیحی و همچنین پایان دادن به پرداخت یارانه از جیب دامدار به مشکلات این صنعت پایان دهد، در غیر این صورت با افزایش کشتار، تامین گوشت به یک چالش جدی تبدیل می‌شود.
این پایان ماجرا نیست چرا که بنابر آخرین برآوردهای مرکز پژوهش‌های اقتصادی وزارت جهاد کشاورزی، قیمت تمام شده هر کیلو دام بالای ۹۰ هزار تومان است که با آزادسازی صادرات و حذف ارز ترجیحی تا حدودی بر این قیمت افزوده می‌شود که با این وجود معلوم نیست که قیمت گوشت در بازار به چه نرخی برسد؟
با این وجود جای این سوال مطرح است که آیا دولت ساز و کار و مکانیزم برای حمایت از اقشار و دهک‌های ضعیف و حقوق بگیر جامعه را دارد یا خیر؟ چرا که با یک محاسبه سرانگشتی در شرایط کنونی که قیمت خرید هر کیلو دام در دامداری ۴۰ تا ۵۰ هزار تومان است، گوشت به واسطه عوامل سودجویی دلال و واسطه با نرخ ۱۳۰ تا ۱۵۰ هزار تومان عرضه می‌شود که با افزایش قیمت دام به مرز ۱۰۰ هزار تومان، معلوم‌نیست که گوشت با چه نرخی در بازار عرضه شود.
قیمت تمام شده هر کیلو دام زنده ۸۰ هزار تومان
مدیر عامل اتحادیه دامداران کشور با اشاره به میزان مصرف خوراک و نهاده‌های دامی اظهار کرد: میزان خوراک دام و جیره غذایی به عوامل مختلفی همچون زمان، مکان، آب و هوا و ژنتیک بستگی دارد و به طور دقیق نمی‌توان برآورد دقیقی از میزان مصرف داشت.
مجتبی عالی افزود: بنابر آمار ۱۰ تا ۱۵ درصد نهاده‌های دامی با نرخ مصوب و مابقی بازار آزاد تامین می‌شود.
وی متوسط جیره غذایی گاوهای شیری پرتولید در روز را ۱۸ کیلو کنسانتره اعلام کرد و گفت: در برخی جاها بسته به نژاد و شرایط آب و هوایی تا ۲۲ کیلو هم گاوهای پرتولید کنسانتره می‌دهند که ۵۰ درصد آن انرژی شامل جو و ذرت، ۲۵ تا ۳۰ درصد پروتئین شامل سویا و کلزا و مابقی را فیبر شامل سبوس، تفاله چغندر و مکمل ها تشکیل می‌دهد.
عالی با بیان اینکه ۹ کیلو از کنسانتره ۱۸ کیلویی جیره غذایی دام در روز را ذرت و جو تشکیل می‌دهد، بیان کرد: در روز ۲ تا ۳ بار به گاو غذا می‌دهند که بنابر محاسبات صورت گرفته هزینه خوراک روزانه ۲۰۰ هزار تومان تمام می‌شود.
وی با بیان اینکه گاو شیری پر تولید ۴۰ کیلو در روز شیر می‌دهد، افزود: با فروش هر کیلو شیر به نرخ ۵ هزار تومان عایدی سهم دامدار نمی‌شود، ضمن اینکه تولید هزینه‌های دیگر همچون نگه داری، واکسن و دارو هم شامل می‌شود.
مدیر عامل اتحادیه دامداران قیمت تمام شده هر کیلو شیرخام را ۸ هزار و ۵۰۰ تومان اعلام کرد و گفت: بنابر محاسبات صورت گرفته قیمت تمام شده هر کیلو دام زنده ۷۵ تا ۸۰ هزار تومان است که هم اکنون به سبب کمبود و گرانی نهاده و نبود تناسب هزینه تولید با نرخ فروش شاهد کشتار بی رویه دام هستیم.
وی با بیان اینکه قیمت خرید تضمینی ۶ هزار و ۴۰۰ تومان به ازای هر کیلو شیرخام جوابگوی هزینه‌های تولید نیست، افزود: گرچه وزیر جهاد کشاورزی در روزهای پایانی دولت نرخ ۶ هزار و ۴۰۰ تومان مصوب کرد، اما این نرخ جوابگوی دامداران نیست و همواره باید برنامه ریزی از یک تا ۲ سال قبل برای افزایش مقطعی قیمت شیرخام یا کاهش هزینه تولید می شد.
عالی با انتقاد از این مساله که به دام سبک نهاده‌ای تخصیص داده نمی‌شود، بیان کرد: دامدار سبک ناچار به تامین نهاده از بازار آزاد است و میزان مصرف آن بسته به میش یا بره هر یک فرمول خاص خود را دارد، اما به طور متوسط نیم تا یک کیلو کنسانتره می خورد.
انتقاد دامداران سبک از عدم‌تخصیص ارز با نرخ مصوب
مدیر عامل اتحادیه دام سبک درباره آخرین وضعیت جیره غذایی دام سبک اظهار کرد: بنابر بخشنامه معاونت امور دام، سال گذشته به ازای هر روز نگه داری دام ۱۳۰ گرم خوراک دام و کنسانتره جدای از علوفه خشبی تعیین شد، درحالیکه این‌میزان کفاف دام را نمی دهد.
افشین صدر دادرس افزود: بنابر برآورد مرکز پژوهش های اقتصادی وزارت جهاد کشاورزی و بررسی و تحقیق اساتید علوم دامی، تغذیه دام در زمان های مختلف را متفاوت اعلام‌کرد. به عنوان مثال میش آبستن در ۴ ماه نخست ۳۰۰ گرم، میش ماه آخر آبستنی یک کیلو و ۷۰۰ گرم، بره ها ۶۰۰ گرم، قوچ های گله ۲ کیلو و بره های پروار ۲ کیلو در روز نیاز به کنسانتره دارند.
وی در واکنش به عدم تخصیص نهاده از سوی دامدار بیان کرد: با وجود اعلام معاونت امور دام مبنی بر تخصیص ۱۳۰ گرم نهاده در روز، اما نهاده ای در اختیار دامدار سبک قرار نگرفته که همین موضوع منجر به ایجاد معضلاتی در بخش دام سنگین شده است که با این وجود دامداران به هر طریقی بدنبال حذف دام از گله هایشان هستند.
مدیر عامل اتحادیه دام سبک قیمت کنونی هر کیلو جو دولتی را یک هزار و ۹۰۰ تومان اعلام کرد و گفت: قیمت کنونی نهاده در بازار سیاه بالاست به طوریکه هر کیلو جو با نرخ ۶ هزار تومان و ذرت ۵ تا ۶ هزار تومان به‌دست دامدار می رسد.
وی با بیان اینکه هزینه کنسانتره شامل جو، ذرت، کنجاله و افتابگردان علوفه خشبی بسیار بالاست، گفت: علی رغم پیگیری های صورت گرفته، وزارت جهاد کشاورزی برای حمایت دامداران غیر عشایر کاری نکرده و همچنان ساکت مانده است.
این مقام مسئول قیمت تمام شده دام زنده را بالای ۹۰ هزار تومان اعلام کرد و گفت: بنابر برآورد پژوهش های وزارت جهاد در یک ماه گذشته قیمت تمام شده هر کیلو دام بالای ۹۰ هزار تومان است، در حالیکه با افزایش قیمت جو، کنجاله و ذرت در بازار آزاد نرخ تمام شده به بالای ۱۰۰ هزار تومان رسیده است.
علت گرانی گوشت در بازار اعلام شد
وی متوسط قیمت کنونی هر کیلو دام در خراسان جنوبی را ۳۵ هزار تومان و استان های غربی ۴۲ تا ۴۳ هزار تومان اعلام کرد و افزود: هم اکنون فاصله قیمت فروش با نرخ تمام شده تولید بالاست که این موضوع منجر به نابودی دامدار می شود و در نهایت دولت آینده را با چالش سنگینی در تامین گوشت روبرو می‌کند.
این مقام مسئول ادامه داد: اولویت نخست وزارت جهاد تامین نهاده با حجم گسترده، حذف ارز دولتی و سامانه بازارگاه است که منجر به ایجاد رانت و فساد شده است.
مدیر عامل اتحادیه دامداران با تاکید بر این مسئله که دولت آینده باید به پرداخت یارانه از جیب دامدار خاتمه دهد، بیان کرد: با آزادسازی صادرات، قیمت شیر و گوشت عادلانه می شود که با این وجود دولت مکانیزم و سازو کاری باید طراحی کند که فشار بر دامدار وارد نشود چرا که طی سال های مختلف پرداخت یارانه از جیب دامدار، این صنعت را در معرض ورشکستگی قرار داده است.
صادرات دام راهی برای حمایت از دامدار
رئیس شورای تامین کنندگان دام با اشاره به اینکه هزینه خوراک دام سنگین ۲ برابر دام سبک است، اظهار کرد: بنابر آمار هزینه تولید هر کیلو دام زنده برای دامدار بالای ۵۵ هزار تومان و با احتساب سود حدود ۷۰ هزار تومان تمام می‌شود.
منصور پوریان مقایسه قیمت تمام شده گله ۱۰۰ هزار راس گوسفند با گله ۱۰۰ هزار راس گوساله را امری نادرست دانست.
پوریان قیمت کنونی خرید هر کیلو دام زنده را ۵۵ هزار تومان اعلام کرد و گفت: با توجه به افزایش هزینه‌های تولید نه تنها سودی عاید دامدار نمی‌شود، بلکه انباشت ضرر از نظر اقتصادی تولید دام را گرفتار کرده است.
رئیس شورای تامین کنندگان دام تصریح کرد: با توجه به مازاد تولید دام و ضرر و زیان دامداران در فروش از دولت انتظار می رود که با خرید حمایتی و صادرات دام از ضرر و زیان دامدار جلوگیری می شود.
با توجه به شرایط خشکسالی و کمبود علوفه در مرتع، دامداران با مشکلات متعددی در تامین نهاده روبرو هستند چرا که به رغم اذعان مسئولان مبنی بر ذخایر مناسب نهاده در بنادر، اما بخش اعظم نهاده از بازار سیاه تامین می‌شود که این موضوع در کنار افزایش روزمره علوفه‌های خشبی هزینه تولید را تحت تاثیر قرار می‌دهد که در نهایت نبود تناسب میان هزینه‌های تولید با نرخ فروش کار را به جایی رسانده که دامداران ناگریز به کشتار دام‌های مولد و آبستن خود هستند که با این وجود آینده روشنی پیش روی صنعت دامپروری نیست.
