هفته گذشته ستاد تنظیم بازار یک هفته مهلت به کارخانه‌های لبنی داد تا چهار قلم کالای لبنی را که پس از اصلاح یارانه‌ها برای آن‌ها نرخ تعیین شده بود، به ۵۰ درصد ظرفیت تولید خود برسانند. با توجه به تنوع تولیدات فرآورده‌های لبنی، صنایع معتقدند که با این تصمیم میزان مرجوعی شیر و لبنیات به شدت افزایش می‌یابد
هفته گذشته ستاد تنظیم بازار یک هفته مهلت به کارخانه‌های لبنی داد تا چهار قلم کالای لبنی را که پس از اصلاح یارانه‌ها برای آن‌ها نرخ تعیین شده بود، به ۵۰ درصد ظرفیت تولید خود برسانند. با توجه به تنوع تولیدات فرآورده‌های لبنی، صنایع معتقدند که با این تصمیم میزان مرجوعی شیر و لبنیات به شدت افزایش می‌یابد، از این‌رو برای اجرای مصوبه ستاد تنظیم بازار در نامه‌ای به معاون اول رئیس‌جمهور چهار شرط تعیین کردند. فعالان بازار می‌گویند: مصرف شیر و لبنیات از ابتدای خرداد ۱۵ تا ۲۰ درصد کاهش یافته از این‌رو تخصیص ۵۰ درصد تولید فقط به چهار قلم کالا غیر منطقی است.
با اجرای طرح حذف ارز دولتی برای واردات کالا‌های اساسی و نهاده‌ها از اواخر اردیبهشت ماه، اولویت مردم برای تأمین سبد هزینه خانوار با توجه به یارانه معیشتی ۳۰۰ و ۴۰۰ هزار تومانی دولت به مرغ، تخم‌مرغ، روغن و نان متمرکز شد. از این‌رو مصرف شیر و لبنیات حدود ۱۵ تا ۲۰ درصد کاهش یافت. در همان زمان با افزایش قیمت شیر خام دولت برای چهار قلم از فرآورده‌های لبنی قیمت جدید تعیین کرد تا اقشار کم‌درآمد دچار مشکل نشوند. با تصمیم ستاد تنظیم بازار قیمت شیرنایلونی ۹۰۰ گرمی ۵/۱ درصد چربی ۱۵۰ هزار ریال، شیر بطری یک لیتری ۵/۱ درصد چربی ۱۸۰ هزار ریال، ماست ۵/۲ کیلویی ۵/۱ درصد چربی ۴۹۵ هزار ریال و پنیر uf ۴۰۰ گرمی نسبتاً چرب ۳۷۵ هزار ریال تعیین شد. در دو ماه گذشته رسانه ملی گزارشات متعددی از نبود این چهار قلم کالا در اغلب فروشگاه‌های زنجیره‌ای و بازار پخش کرد. استدلال مردم این بود که به دلیل ارزانی قیمت این چهار قلم، کارخانجات از تولید انبوه آن‌ها خودداری می‌کنند.
مهلت یک هفته‌ای به کارخانه‌های لبنی برای افزایش تولید ۴ قلم کالا
درپی انتشار این گزارشات، ستاد تنظیم بازار بدون توجه به وضعیت تولید و بازار جهت حمایت از اقشار آسیب‌پذیر در ادامه مصوبه اردیبهشت ماه خود، مهلت یک هفته‌ای به صنایع لبنی داده و اعلام می‌کند: «نیمی از کالا‌هایی که کارخانه‌های لبنی تولید و به بازار عرضه می‌کنند، باید شامل چهار قلم محصولی باشد که قیمت آن مصوب شده است.»
این ستاد می‌گوید: «گزارش‌های مأموران بازرسی از برخی کارخانه‌ها حاکی است که عرضه این چهار قلم کالا بسیار کم است و در حقیقت دسترسی مردم به این نوع کالا‌ها به حداقل رسیده است. از آنجایی که این چهار قلم محصول لبنی، پرمصرف هستند، ستاد تنظیم بازار نرخ مصوب برای آن‌ها تعیین کرد تا در سبد غذایی مردم این محصول ضروری کم نشود.»
کاهش ۱۵ تا ۲۰ درصدی مصرف لبنیات.
اما آنچه که فعالان بازار و بنگاه‌های بزرگ تولید شیر و لبنیات می‌گویند تقاضا در بازار برای شیر و فرآورده‌های لبنی به شدت کاهش یافته و این کالا‌ها دیگر در سبد روزانه خانوار قرار ندارد. یک منبع آگاه در گفتگو با «جوان» در خصوص تصمیم اخیر ستاد تنظیم بازار می‌گوید: «در نخستین ماه اجرای طرح هدفمندی یارانه‌ها در اردیبهشت ماه، مردم یارانه معیشتی‌شان را به زخم‌های دیگر زندگی از جمله صاف کردن بدهی‌های گذشته و اقساط بانکی زدند. از این‌رو در خرداد ماه تقاضا به شدت کم شد. اما از اواخر خرداد ماه بازار اندکی تغییر کرد. وی تخصیص ۵۰ درصد تولید به چهار قلم کالای دولتی را غیر منطقی دانسته و می‌افزاید: «بسیاری از برند‌ها بیش از ۳۰ نوع انواع شیر و پنیر دارند و تنوع محصول بسیار بالاست. از این‌رو با تغییر ذائقه مردم تخصیص ۵۰ درصد تولید ممکن است میزان مرجوعی کالا را به کارخانجات افزایش دهد.
همچنین اسماعیل خاتمی عضو انجمن صنایع فرآورده‌های لبنی در گفتگو با تابناک، با تأیید کاهش مصرف لبنیات، می‌گوید: «قیمت لبنیات بعد از اصلاح نظام یارانه‌ای افزایش صددرصدی را تجربه کرد چگونه می‌توان انتظار داشت با صعودی شدن قیمت‌ها، سرانه مصرف ریزش نکند.»
وی با بیان اینکه کمترین افت خرید در گروه پنیر اتفاق افتاد، می‌افزاید: «در فرهنگ مصرف خوراک پنیر جای خود را پیدا کرده است و در وعده‌های غذایی صبحانه، ناهار و شام جای خود را پیدا کرده است. کاهش خرید پنیر کمتر از ۱۰ درصد بوده است این در حالیست که در سایر گروه‌های لبنی کاهش مصرف ۱۵ تا ۲۰ درصدی بوده است.»
این فعال اقتصادی تأکید می‌کند: «مصرف چربی‌های لبنی مانند کره و خامه، نوشیدنی‌ها لبنی مانند شیر و دوغ و ماست افت جدی کرده است؛ از آنجایی‌که قیمت دوغ از نوشابه پیشی گرفته است از این‌رو مردم ترجیح می‌دهند به‌جای دوغ نوشابه خریداری کنند.» وی با بیان اینکه جنگ روسیه و اوکراین میل روسیه به واردات شیر از ایران را تشدید کرده است، می‌افزاید: «کشش مصرف و قدرت خرید در بازار داخلی کاهش پیدا کرده است، اما از سوی دیگر صادرات توجیه اقتصادی دارد و واحد‌های لبنی در غالب چربی‌ها و شیر خشک صادرات را آغاز می‌کنند.»
خاتمی با اشاره به افزایش میزان مرجوعی شیر و لبنیات در دو ماه اخیر تأکید می‌کند: «با توجه به تنوع محصولات در شیر و لبنیات کارخانجات نمی‌توانند تولید چهار محصول دولتی را افزایش دهند چراکه فروشگاه‌های زنجیره‌ای و فروشگاه‌های توزیعی بزرگ به دلیل استقبال کم مردم علاقه‌ای به خرید ندارند. از این‌رو ممکن است با حجم مرجوعی بالایی در این چهار قلم مواجه شویم.»
شروط صنایع لبنی برای اختصاص نیمی از تولیدات کارخانه‌ها به ۴ قلم کالای لبنی
به گزارش فارس، انجمن صنایع لنبی در واکنش به مهلت یک هفته‌ای برای اختصاص ۵۰ درصد تولید به چهار قلم کالای دولتی، در نامه‌ای به معاون اول رئیس‌جمهور، چهار پیش شرط را اعلام کردند.
۱- سفارش فروشگاه‌ها به صورت کتبی با قید تناژ و تعداد روز در هفته به هر یک از کارخانجات لبنی اعلان گردد.
۲- فروش و تحویل سه قلم کالای اساسی لبنی (شیر نایلونی ۹۰۰ گرمی ۵/۱ درصد چربی ۱۵۰ هزار ریال، شیر بطری پاستوریزه یک لیتری ۵/۱ درصد چربی ۱۸۰ هزار ریال، ماست پاستوریزه ۵/۲ کیلویی ۵/۱ درصد چربی ۴۹۸ هزار ریال، پنیر UF ۴۰۰ گرمی نسبتاً چرب ۳۷ هزار ریال) براساس سفارش کتبی فروشگاه‌ها قطعی بوده و مرجوعی پذیرفته نمی‌شود.
۳- فروش و تحویل کالا نقدی بوده و به هیچ وجه سفارش با پرداخت مدت‌دار پذیرفته نمی‌شود. این امر به منظور بهبود در شرایط پرداخت به گاوداری‌ها ضروری است.
۴- تقاضا می‌کند نشستی با اتاق اصناف، مدیران فروشگاه‌های زنجیره‌ای و سازمان حمایت جهاد هماهنگی برگزار تا در اجرا مشکلات ناشی از عدم هماهنگی به شکست طرح منتهی نگردد.
به نظر می‌رسد با توجه به وضعیت تقاضا برای شیر و لبنیات در بازار، ستاد تنظیم بازار برای افزایش مصرف سرانه شیر و لبنیات و حمایت از اقشار آسیب‌پذیر جامعه تدابیر دیگری باید بیندیشد. اگر نظام توزیع کوپن جایگزین یارانه معیشتی شود، می‌توان با توجه به حجم تقاضا میزان تولید این چهار قلم فرآورده را افزایش داد تا هم دهک‌های پایین حمایت شوند و هم صنایع لبنی.
/روزنامه جوان
