به دنبال تغییر قیمت شیرخام، کارخانه‌های لبنی خواستار افزایش ۳۰ درصدی نرخ محصولات خود شدند که این موضوع باعث کاهش بیشتر سرانه مصرف خواهد شد.

حدود ۳۰ درصد از شیر و لبنیات تولیدشده در خراسان رضوی به خارج از استان یا کشور‌های منطقه صادر می‌شود و آن طور که فعالان حوزه صنایع لبنی می‌گویند، این سهم در کشور و به تبع آن در استان در حال افزایش است و این یعنی، سهم مردم روزبه روز از سبد لبنی کشور کم می‌شود. حالا با افزایش ۲۵ درصدی قیمت شیرخام، اولین تلنگر برای افزایش قیمت محصولات لبنی در سال جدید زده شده است که به دنبال آن شاهد کاهش بیشتر سرانه مصرف این محصولات خواهیم بود.

اکنون شاخص سرانه تولید محصولات لبنی در کشور حدود ۱۰۰ کیلوگرم و سرانه مصرف آن کمتر از ۷۰ کیلوگرم است. (به طور میانگین مصرف سرانه سالانه جهانی شیر ۱۵۰کیلوگرم است.) حالا به گفته فعالان صنایع لبنی استان، این شاخص‌ها در خراسان رضوی که یکی از قطب‌های تولید لبنیات کشور نام دارد، به طور میانگین حدود ۸۵ کیلوگرم برای سرانه تولید و بین ۶۰ تا ۷۰ کیلوگرم برای سرانه مصرف مردم استان است.

حداقل ۳۰ درصد افزایش قیمت

اکنون لبنیات نیز مانند بسیاری از کالا‌های مصرفی دیگر در چرخه معیوب اقتصاد کشور افتاده است و احتمالا به زودی افسار کنترل تورم در این محصولات نیز پاره خواهد شد. از هفته گذشته خبر‌هایی مبنی بر رسیدن قیمت شیرخام به ازای هر کیلوگرم به ۱۵ هزارتومان منتشر شد و روز شنبه سرپرست وزارت جهاد کشاورزی، قیمت جدید شیر را که در جلسه مورخ ۱۷ اردیبهشت شورای قیمت گذاری مصوب شده بود، ابلاغ کرد. البته این قیمت برای پایه چربی ۳.۲ درصد است و قرار شد به ازای هر یک دهم افزایش چربی ۲۰۰ تومان به پایه قیمتی شیرخام اضافه شود.

حالا با توجه به اینکه ماده اولیه محصولات لبنی شیر خام است،  کارخانه‌های لبنی هم به دنبال افزایش حداقل ۳۰ درصدی قیمت محصولات خود هستند. این حداقل را مهدی هدایت نیا، دبیر اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان صنایع لبنی خراسان رضوی، نیز تأیید می‌کند. اسماعیل خاتمی، کارشناس حوزه صنایع فراورده‌های لبنی، هم که در پایان این گزارش نظراتش را خواهید خواند، پیش بینی می‌کند که میزان افزایش قیمت محصولات لبنی احتمالا بیش از ۳۰ درصد و تا ۴۰ درصد نیز خواهد بود.

اگر بخواهیم با یک حساب وکتاب سرانگشتی قیمت چهار محصول لبنی اصلی را که دارای قیمت مصوب و دستوری هستند پیش بینی کنیم، درصورت افزایش ۳۰ درصدی قیمت لبنیات، حداقل قیمت هر عدد شیرنایلونی ۹۰۰ گرمی ۱۹ هزار و ۵۰۰ تومان، شیر بطری یک کیلویی نیم چرب ۲۳ هزارو ۴۰۰ تومان، ماست ۲.۵ کیلوگرمی کم چرب ۶۴ هزار و ۷۰۰ تومان و پنیر UF (نسبتا چرب) ۴۰۰ گرمی نیز ۴۸ هزار تومان خواهد شد.

حالا تصور کنید اگر یک خانواده سه نفره به عنوان مثال در ماه، هشت پاکت شیر، سه قالب پنیر و دو دبه ماست مصرف کنند، همین سبد کوچک آن هم بدون دیگر لبنیات پرمصرف که قیمت مصوب ندارند، برای آن‌ها حدود ۴۲۹ هزار تومان تمام خواهد شد.
شرط و شروط کارخانه‌های لبنی

با وجود گذشت یک هفته از تصویب افزایش قیمت شیرخام، قیمت لبنیات فعلا گران نشده است. آن طور که امین هراتی، مدیرعامل اتحادیه دامداران خراسان رضوی، می‌گوید؛ افزایش قیمت شیرخام باید از ۲۰ اردیبهشت اعمال می‌شده و کارخانه‌های لبنی باید قیمت هرکیلوگرم شیرخام را از این تاریخ به قیمت ۱۵ هزارتومان حساب کنند، اما هنوز کارخانه‌های استان زیربار این افزایش قیمت نرفته اند که این باعث ناراحتی دامداران شده است.

این موضوع را از آن سوی ماجرا، یعنی دبیر اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان صنایع لبنی خراسان رضوی هم پیگیری می‌کنیم. هدایت نیا با اشاره به اینکه دامداران، صنایع لبنی را برای خرید شیر با قیمت جدید تحت فشار گذاشته اند، تأکید می‌کند: برای اجرای این مصوبه باید ابتدا قیمت محصولات ما که دارای نرخ مصوب هستند تعیین شود، ما نمی‌توانیم شیر را با قیمت جدید بخریم و محصولات خودمان را با قیمت قدیم بفروشیم.
او با اشاره به احتمال افزایش ۳۰ درصدی قیمت محصولات لبنی می‌گوید: بدیهی است که به دنبال افزایش قیمت محصولات لبنی شاهد کاهش بیشتر سرانه مصرف در استان خواهیم بود.
صادرات ۳۰ درصدی لبنیات استان

دبیر اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان صنایع لبنی استان با اشاره به تولید روزانه ۳ هزار تن محصولات لبنی در خراسان رضوی، می‌گوید: از این میزان حدود هزار تن به استان‌های دیگر یا خارج از کشور صادر می‌شود.

هدایت نیا تأکید می‌کند: صنایع لبنی، مازاد تولید خود را صادر می‌کنند و اصلا راضی به این موضوع نیستند، اما به دنبال تورم و کاهش سرانه مصرف، راهی به جز صادرات مازاد تولید خود ندارند.
خروج پنهان ارز ۲۸ هزارتومانی

باتوجه به اینکه ارز ۲۸ هزارو ۵۰۰ تومانی به واردات نهاده‌های دامی تعلق می‌گیرد، می‌توان گفت که باتوجه به استفاده دامداران از این خوراک در تولید شیرخام، به طور غیرمستقیم از این ارز استفاده می‌شود. حالا وقتی این شیر به دست تولیدکنندگان می‌رسد و به محصولات لبنی تبدیل می‌شود، درحقیقت ارز ارزان به لبنیات رسیده است، اما در مرحله آخر به جای اینکه این ارز پنهان به دست مردم برسد، دوباره به دنبال افزایش صادرات از سفره آن‌ها خارج خواهد شد. البته به گفته کارشناسان، دولت به منظور افزایش درآمد‌های ارزی با افزایش صادرات محصولات لبنی موافق است.
افزایش فاصله سرانه تولید و مصرف

اسماعیل خاتمی، عضو انجمن صنایع فراورده‌های لبنی است، اما می‌گوید که نظراتش را به عنوان کارشناس صنعت شیر و لبنیات مطرح می‌کند. او می‌گوید: افزایش قیمت‌ها باعث حفظ عوامل تولید، یعنی دامداران و صنایع لبنی می‌شود، اما عوامل مصرف داخلی یا مصرف کنندگان را از بین می‌برد. خاتمی در توضیح این موضوع می‌افزاید: فاصله معناداری بین سرانه مصرف و سرانه تولید در کشور وجود دارد.

اکنون سرانه مصرف به ۷۰ کیلوگرم هم نمی‌رسد، اما سرانه تولید عددی نزدیک به ۱۰۰ کیلوگرم است. این مازاد تولید باتوجه به افزایش قیمت دلار و افزایش تقاضای خارجی، انگیزه صادراتی برای تولیدکننده ایجاد می‌کند؛ بنابراین اینکه این محصولات به خارج از کشور صادر می‌شوند، نه به خاطر هنر تولیدکنندگان و قدرت بازاریابی آن ها، بلکه به دلیل چسبندگی اقتصاد کشور به نرخ ارز است.

این کارشناس حوزه صنایع لبنی با اشاره به اینکه افزایش مجموع هزینه‌های تولید حتما موجب افزایش قیمت محصولات لبنی خواهد شد، می‌افزاید: قیمت شیر خام توسط دولت ۲۵ درصد افزایش داشته که این بدون درنظرگرفتن تأثیر عرضه و تقاضاست. یعنی در صورت افزایش تقاضا و کاهش عرضه، احتمال دارد قیمت شیرخام بیش از این افزایش داشته باشد. از سوی دیگر قیمت لوازم پتروشیمی و سلولزی نسبت به سال گذشته ۶۰ تا ۷۰ درصد افزایش یافته است، همچنین شاهد افزایش حقوق و دستمزد و دیگر هزینه‌های تولید بوده ایم؛ بنابراین قیمت محصولات لبنی به طور میانگین بین ۳۰ تا ۴۰ درصد افزایش خواهد داشت.

خاتمی می‌گوید: این افزایش قیمت‌ها حتما روی مصرف تأثیرگذار خواهد بود و باتوجه به فزونی تورم، مصرف کننده باز هم اقدام به کوچک کردن سبد خود خواهد کرد. او در پاسخ به این سؤال که چه راهکار‌هایی برای حمایت از مصرف کننده وجود دارد می‌گوید: توزیع شیر در مدارس مناطق محروم که یکی از الگو‌های موفق دنیاست، جزو پیشنهاد‌های همیشگی ما بوده که کاملا فراموش شده است.

دولت می‌تواند با معافیت مالیاتی واحد‌های تولیدی و مجبورکردن این واحد‌ها برای استفاده از معادل همان مالیات برای تولید شیر مدارس و شیرخانوار، بودجه لازم این طرح‌های حمایتی را فراهم کند. همچنین گرفتن مالیات از کالا‌های آسیب رسان (مانند سیگار) و استفاده از درآمد حاصل از آن برای تولید و توسعه کالا‌های سلامت (مانند فراورده ‎های لبنی) یکی دیگر از راهکار‌های پیشنهادی برای تأمین بودجه مورد نیاز برای حمایت از سبد لبنیات خانوار کشور است.

/شهرآرا