میر اسلام تیموری، رئیس هیئت مدیره انجمن صنایع فرآورده های لبنی ایران

مقدمه:

شیر و محصولات لبنی در سه دوره هشت ساله (1376-1399) و یک دوره 3 ساله ( 1400-1402) همواره زیر ضرب قیمت گذاری دستوری و سرکوب قیمت قرار داشته است. هرچند این سرکوب قیمت و اعمال قیمت گذاری دستوری از سوی دولتمردان دلایل به ظاهر موجهی چون استراتژیک بودن این محصولات در سبد غذایی خانوار، لحاظ کردن قدرت خرید مردم برای تامین امنیت غذایی و پرداخت یارانه به نهاده های دامی داشته است اما تبعات این تصمیم برای تولیدکنندگان محصولات لبنی بسیار زیانبار بوده است. ساختار ضعیف اقتصاد داخلی در کنار وجود تورم دو رقمی باعث شده است که تنها ظرف 27 سال قیمت شیرخام 177 برابر   شود ( از 850 ریال به 150,000 ریال ) و با توجه به ضریب تاثیر بزرگ قیمت شیرخام بر قیمت تمام شده محصولات لبنی، منجر به افزایش قیمت این محصولات نیز گردد.

از آنجا که افزایش قیمت با کاهش مصرف ارتباط مستقیم دارد، امروز بیش از گذشته با کاهش سرانه مصرف محصولات لبنی مواجه هستیم و این بدان معنی است که همه دلایلی که دولتمردان در توجیه اعمال قیمت گذاری دستوری بکار برده و می برند، منجر به نتیجه نشده است.

سرانه مصرف شیر و محصولات لبنی، یکی از شاخص های توسعه یافتگی کشورهاست و هیچ کشور توسعه یافته ای نیست که سرانه مصرف شیر و محصولات لبنی در آن کمتر از میانگین توصیه شده سازمان بهداشت جهانی باشد.  امروز اما افزایش قیمت محصولات لبنی و کاهش سرانه مصرف این محصولات با وجود همه نظارت ها و اعمال کنترل ها، تهدید بزرگی برای سلامت و امنتی غذایی مردم ایران است. امید است این کنترل ها و نظارت های بی حاصل جای خود را به منطق عرضه و تقاضا بسپارد. منطقی که حمایت برای افزایش مصرف و تضمین سلامت جامعه را بهانه ای برای سرکوب منطق بازار و جلوگیری از توسعه آن نمیکند و البته با «حمایت های هوشمندانه» از مصرف کننده به جای اعمال «حمایت های رفع تکلیفی» و رد شده در آزمون های مختلف، تحقق سرانه مصرف استاندارد و سلامت نسلی جامعه را محقق میکند.

دوره 1376 تا 1383

صنعت لبنیات و سیاست قیمت گذاری محصولات لبنی در دوره سالهای  1376 تا 1383 متاثر از تصمیم دولت برای توزیع شیر‎ یارانه ای است. با توجه به حجم توزیعی شیر یارانه ای که در میانه این سالها افزایش نیز یافت، محصولات غیر یارانه‎ای عملا امکان ظهور و بروز چندانی نداشتند و تنوع محصول چندانی را در بازار محصولات لبنی شاهد نبودیم. در آن زمان با توجه به تعداد  اندک کارخانجات و سهم بازار نسبتا بزرگ شرکت صنایع شیر ایران از تولید و توزیع شیر یارانه ای، محصولات غیر یارانه‎ای جزء محصولات گروه سوم ستاد  تنظیم بازار قرار گرفته بود.

بر این اساس با اعلام قیمت شیرخام توسط ستاد تنظیم بازار که عمدتا برای محاسبه ما به التفاوت شیر یارانه‎ای پرداختی از طرف دولت صورت می‎گرفت انجمن صنایع فرآورده‎های لبنی ایران نسبت به اعلام قیمت محصولات لبنی بدون یارانه در مطبوعات کثیرالانتشار اقدام می‎نمود. ضمن اینکه شرکت صنایع شیر ایران هم به عنوان بزرگترین شرکت لبنی کشور در آن زمان، خود راسا و جداگانه طی اطلاعیه‎ای این مهم را انجام می‎داد. این روال تا سال 1383 ادامه پیدا می‎کند ولی در این سال عمدتا به دلیل اختلاف قیمت شیرخام مصوب دولت و قیمت تمام شده اعلامی توسط دامداری‎ها و قیمت واقعی عرضه و تقاضا در بازار، دولت نسبت به افزایش قیمت محصولات شرکت‎های لبنی واکنش نشان داد و افزایش بیش از 16 درصدی محصولات را تخلف عنوان کرد. همین موضوع باعث شکل گیری بحث‎هایی می شود که به دنبال آن قرار دادن کل محصولات لبنی در سبد حمایتی (انتقال کل محصولات به گروه دوم کالایی) است. موضوعی که نهایتا در 12/04/1384 به تصویب دولت رسیده و کلیه فرآورده‎ها و محصولات لبنی غیر یارانه‎ای به فهرست بخش دوم گروه اول کالاهای ستاد تنظیم بازار اضافه شد و قیمت گذاری آن صرفا با رعایت ضوابط قیمت گذاری سازمان حمایت مصرف کنندگان و تولید کنندگان الزامی  گردید و تخلف از آن مشمول طرح تنظیم بازار و رسیدگی محاکم تعزیرات یا قانون نظام صنفی کشور شد.

موارد کلیدی که در بازه زمانی سالهای  76 تا 83  در موضوع قیمت گذاری محصولات لبنی رخ داد به شرح ذیل است:

1. قیمت مصوب شیرخام از 850 ریال به ازای هر کیلو در ابتدای سال 76 به 2200 ریال در پایان سال 1383 میرسد (یعنی قیمت شیرخام ظرف 8 سال 2.6 برابر می شود). البته قیمت واقعی شیرخام در بازار عرضه و تقاضا به حدود 2500 ریال رسیده بود و این تفاوت فاحش قیمت که تا به امروز هم ادامه دارد تبعات مختلفی را به صنعت تحمیل نموده است که ورود دولت به قیمت گذاری محصولات و نادیده ماندن منطق بازار یکی از مهم ترین چالشهای این صنعت است.
2. قیمت شیر یارانه ای به عنوان مهم ترین محصول این دوره از هر کیلوگرم 400 ریال به 1900 ریال افزایش پیدا می کند. (4.75 برابر) در عین حال حجم شیر یارانه ای از 360 هزار تن به 1565 هزار تن افزایش پیدا کرده است (4.3 برابر).
3. محصولات غیر یارانه ای لبنی در بازه 76 تا 83 به طور متوسط حداکثر 10 درصد افزایش قیمت داشته اند. برای مثال قیمت محصول شیر یک لیتری آزاد از 1620 ریال به 5000 ریال افزایش یافته است.
4. متوسط نرخ تورم در بازه زمانی 76 تا 84 حداکثر 15.7 درصد بوده است.( پیوست یک )
5. قیمت ارز در هشت سال مربوطه مطابق جدول (پیوست دو ) بوده است که در 5 سال اول قیمت ارز دولتی 1750 ریال و در 3 سال آخر سیاست تک نرخی ارز اجرایی شده است.
6. پروژه شیر مدرسه به عنوان یکی از مهم ترین پروژه های فرهنگ سازی مصرف شیر و هدفمند ترین یارانه در میان همه یارانه های پرداختی دولت در هر حوزه کالایی و خدماتی، از سال 1379 عملیاتی گردید و این طرح جزء موفق ترین طرح های توزیع شیر مدرسه در مجامع بین المللی شناخته شد.
7. از سال 1382 کلیه عوارض و مالیات محصولات تولیدی از جمله محصولات لبنی متمرکز شده و از محصولات لبنی خانوار فقط شیر از پرداخت عوارض معاف گردید. از سال 1384 پنیر نیز به محصولات معاف اضافه گردید. (3% در طول دوره)
8. حداقل حقوق در سال 1376 از 257460 ریال ماهیانه به عدد 1146020 ر یال در سال 1383 رسید (5/4 برابر). )پیوست سه )

دوره 1384 تا 1391

سال 1384 در شرایطی آغاز شد که در پایان سال 1383 مصوبه مجلس مشهور به "تثبیت قیمت خدمات و کالاهای اساسی دولت" به اشتباه و با نادیده گرفتن واقعیت های اقتصادی کشور و برآمده از انگیزه های غیر اقتصادی تهیه کنندگان آن، منجر به ایجاد انتظار برای تثبیت قیمت همه کالاهای تولیدی شده بود. این طرح به همراه مصوبه دولت نهم در نیمه اول سال 1384 مبنی بر قرار دادن کلیه فرآورده ها و محصولات لبنی در فهرست بخش دوم گروه اول کالاهای ستاد تنظیم بازار، فشار بر صنایع لبنی برای تثبیت قیمت محصولات را افزایش داد بدون اینکه واقعیت های مربوط به افزایش هزینه های تولید در شیرخام، بسته بندی وحقوق و دستمزد را مورد توجه قرار دهد. این تصمیم در سال 1385 هم ادامه یافته و با توجه به عدم امکان تثبیت قیمت ها منجر به تشکیل پرونده های تعزیراتی برای صاحبان صنایع گردید. طبیعی بود که تولیدکنندگان میان انتخاب از تعطیلی کارخانه یا تخلف از قیمت های اعلامی به انتخاب دومی تن دهند و اجازه ندهند حاصل سالها سرمایه گذاری و تلاششان از بین برود.

با اینهمه در سال 1386 نیز این فشارها ادامه یافت و تنها بخشی از محصولات لبنی اجازه افزایش قیمت یافتند. خروج برخی کالاها از شمول قیمت‌گذاری باعث تغییر رفتار تولید کننده خارج از نیاز واقعی مصرف کننده شد. به این معنی که کالایی بیشتر توسط تولیدکنندگان تولید می شد که حاشیه سود بهتر و بیشتری داشت حتی اگر بازار از آن کالا اشباع شده بود.

با وجود روشن بودن تبعات تصمیمات پیش گفته؛  سیاست تثبیت قیمت ها در سال های 1387 و 1388 بر روی کالاهای پرمصرف که بخش عمده ای از تولیدات را شامل میشد، ادامه یافت. سال 1389 سال شروع هدفمندی یارانه ها توسط دولت وقت محمل و بهانه جدیدی برای جلوگیری از افزایش قیمت و تداوم سیاست تثبیت قیمت ها بود در حالی که کلیه عوامل موثر بر هزینه تمام شده تولید متاثر از شروع طرح هدفمندی یارانه ها افزایش یافته بود اما دولت وقت تنها افزایش درآمد ناشی از هدفمندی را برای خزانه خود میپسندید و فشار بر گرده تولیدکننده برای عدم تغییر قیمت محصولات ادامه داشت.

از زمستان 1389 مستند به طرح هدفمندی یارانه ها، حذف شیر یارانه ای خانوار  و شیر مدرسه کلید خورد و در پایان خرداد 1390 شیر خانوار کاملا از سبد صنایع لبنی حذف گردید. این کار برخلاف انتظار نه تنها باعث افزایش عرضه شیرخام نشد بلکه باعث عدم تعادل در عرضه و تقاضا هم شد به گونه ای که قیمت شیرخام در سال 1390 تا 1391 رشد چشمگیری یافت (از 4.200 ریال در ابتدای 1390 به 11.500 ریال در پایان سال 1391 افزایش یافت).

هم­زمانی تصمیمات دولت با آغاز تحریم های اقتصادی و افزایش قیمت ارز در بازار، قیمت نهاده های دامی را افزایش داد و به تبع آن قیمت تمام شده شیرخام نیز با جهش چشم گیری مواجه شد. افزایش ماه به ماه قیمت شیرخام از خرداد سال 1390 تا پایان سال 1391 باعث شد که در طی دو سال (90 و 91) مقامات ذی­ربط دولتی حداقل 5 بار نسبت به اصلاح قیمت های لبنی اقدام نمایند.

این تغییرات عمدتا با تاخیر فراوان نسبت به افزایش قیمت شیرخام به عنوان اصلی ترین عامل قیمت تمام شده محصولات لبنی صورت می گرفت که خود به معنی ضرر و زیان بیش از پیش تولیدکنندگان محصولات لبنی بود. در پایان سال 1391 افزایش قیمت هر کیلو شیرخام به بیش از  11.500 ریال باعث گردید دولت با تخصیص علوفه با قیمت های مصوب به دامداری ها از طریق شرکت های لبنی، قیمت شیرخام را در سطح 9600 ریال تثبیت نماید. در پایان همین سال مقرر گردید کارشناس رسمی قوه قضاییه برای حل اختلاف سازمان حمایت مصرف کنندگان و تولید کنندگان و انجمن صنایع لبنی برای قیمت محصولات لبنی ورود کند که گزارش مربوطه در اوایل سال 1392 منتشر شد. بر اساس این گزارش قیمت شیرخام 11100 ریال و قیمت محصولات لبنی متناسب با آن اصلاح شد.

 پایان این دوره که با سرکوب شدید قیمت ها و تشکیل پرونده های متعدد برای شرکت های لبنی همراه بود پیرو گزارش کارشناس رسمی قوه قضاییه با واگذاری اداره امور صنفی به تشکل های مربوطه لبنی در اوایل سال 1392 خاتمه یافت. خلاصه آنچه دراین دوره اتفاق افتاد به شرح زیر است:

1. قیمت مصوب شیرخام از 2.500 ریال در اوایل سال 1384 به ازای هر کیلوگرم به 9.600 ریال در پایان سال 1391 رسید (3.8 برابر). البته قیمت واقعی شیرخام به بایش از 500 ریال در پایان سال 1391 رسیده بود که با اختصاص علوفه با قیمت دولتی کاهش یافت.
2. در پی هدفمند کردن یارانه ها در سال 1389، شیر یارانه ای حذف گردید و یارانه ای که بر اساس قانون هدفمندی یارانه ها مصوب شده بود کماکان ادامه یابد کاملا حذف شد.
3. پروژه شیر مدرسه متوقف گردید .
4. متوسط نرخ تورم در دوره مورد نظر (84-91) 17.7 درصد بوده است.( پیوست یک )
5. مطابق جدول (پیوست دو ) در 6 سال اول این دوره قیمت ارز دولتی تقریبا تثبیت شده و تک نرخی بود (9.000 ریال تا 10.000 ریال) و در دو سال بعدی قیمت ارز دولتی و ارز آزاد متفاوت گردید.
6. از ابتدای سال 1387 قانون ارزش افزوده جایگزین قانون تجمیع عوارض گردید و کماکان فقط شیر و پنیر از این قانون مستثنی بودند. درصد این عوارض از 3% در سال 1387 به 5% در سال 1391 رسید.
7. در این دوره 3 بار از مکانسیم اصلاح تعرفه واردات و صادرات برای کنترل بازار استفاده گردید:

الف. افزایش تعرفه واردات شیرخشک به میزان 90 درصد در اوایل سال 1388

ب. کاهش تعرفه واردات شیرخشک از 86 درصد به 1 درصد در اواخر سال 1390

ج. ممنوعیت صادرات کره و شیرخشک و اعمال تعرفه 30 درصدی برای سایر محصولات در پاییز 1391

8. حداقل حقوق در سال 1384 از مبلغ 1.365.920 ریال به مبلغ 4.347.000 ریال در سال 1391 رسید (2/3 برابر).

 

دوره 1392 تا 1399

سال 1392 با ارائه گزارش کارشناس رسمی قوه قضائیه برای قیمت محصولات لبنی شروع شد که منجر به اصلاح قیمت محصولات (78 قلم) با قیمت مصوب شیر خام 11.100 ریال گردید. با توجه به عدم تطابق قیمت شیر خام در بازار عرضه و تقاضا دولت ما به التفاوت قیمت عرضه و تقاضا (حدود 13.000 ریال) را با قیمت مصوب به میزان 3 هزار میلیارد ریال پرداخت نمود. در سال 1393 قیمت شیر خام 14.400 ریال تعیین گردید و قیمت محصولات لبنی مجوز افزایش 15 درصدی یافت. این کار یک اشتباه محاسباتی آگاهانه داشت.

قیمت شیر خام از 13.000 ریال برای محاسبات لحاظ گردیده بود در حالیکه می بایستی جهش قیمت شیر خام از 11.100 ریال  لحاظ می­گردید. در این صورت قیمت محصولات لبنی نه 15 درصد بلکه حداقل 30 درصد افزایش می­یافت. این موضوع اشتباه محاسباتی آگاهانه به همراه عدم کشش بازار در عرضه و تقاضای واقعی باعث گردید عملا قیمت شیر خام به 12.500 ریال در بازار افزایش یابد و قیمت مصوب 14.400 محقق نگردد. این موضوع باعث کدورت چندین ساله 1393 تا 1396 فی ما بین شرکت­های لبنی، دامداری­ها و وزیر جهاد کشاورزی وقت گردید.

اقدامات مختلف دولت در سال­های 1393 تا 1396 از جمله ممنوعیت ورود شیر خشک حتی برای ورود موقت که کاملا غیر قانونی بود، عدم مجوز افزایش محصولات لبنی حتی برای جبران افزایش هزینه­های حقوق و دستمزد، سربار و بسته بندی و افزایش مالیات بر ارزش افزوده ، پرداخت 150 میلیارد تومان مشوق صادرات برای شیر خشک و پرداخت 50 میلیارد تومان به خرید تضمینی شیر خام باعث نگردید این شکاف ترمیم شود. این موضوع با عدم صدور مجوز افزایش قیمت محصولات لبنی از یک طرف به دلیل تثبیت قیمت شیر خام در طی چهار سال 93-96 ادامه یافت تا در سال 1397 با شروع تحریم­های جدید علیه کشور، افزایش قیمت شیر خام کلید خورد و عملا در ظرف 3 سال اخیر 97-99 حداقل 5 بار قیمت شیر خام اصلاح و به تبع آن قیمت محصولات لبنی نیز اصلاح گردید. افزایش قیمت نرخ ارز و به تبع آن افزایش قیمت نهاده­های دامی و عدم تعادل عرضه و تقاضا، مجوز صادرات شیر خشک علیرغم کمبود شیر خام در بازار، قاچاق شیر خشک به دلیل قیمت بالای ارز ازاد , عدام اختصاص ارز 42.000 ریال به کره وارداتی و افزایش قیمت چربی در کشور باعث هرج و مرج در بازار لبنی گردید. گرچه محصولات لبنی تحت کنترل قیمت­های دستوری به 14 مورد و سپس به 10 مورد کاهش یافت ولی با توجه به سبد بزرگ این محصولات در تولید شرکت­های لبنی، مشکل عدم تناسب  کماکان در قیمت تمام شده و قیمت فروش مشهود بود.

خلاصه موارد کلیدی در این دوره به شرح ذیل است:

1. قیمت شیر مصوب از 11.100 ریال در سال 1392 به 46.500 ریال در پایان سال 1399 افزایش یافت (2/4 برابر). در فاصله سال 1393 تا 1396 قیمت عرضه و تقاضا پایین تر از قمیت مصوب و در فاصله 1397 تا 1399 قیمت عرضه و تقاضا بیشتر از قیمت مصوب بود.
2. متوسط نرخ تورم در دوره مورد نظر (99-92) 1/23 درصد بوده است.( پیوست یک )
3. قیمت دلار در 8 سال مورد نظر دارای افت و خیز فراوانی بود. قیمت ارز دولتی تا سال 1396 با قیمت ارز آزاد اختلاف ناچیزی داشت ولی این شکاف قیمتی در ابتدای سال 1392 و از سال 1397 در پی تحریم­های جدید آمریکا به شدت افزایش یافت. از سال 1397 علیرغم تثبیت قیمت نرخ ارز دولتی به 42.000 ریال قیمت ارز آزاد از 42.500 ریال در اوایل سال 1392 به 310.000 ریال در مقاطعی از سال 1399 رسید و نهایتا در پایان سال 1399 با قیمت 250.000 ریال بسته شد. (پیوست دو )
4. این دوره هفت بار از مکانسیم اصلاح تعرفه صادرات و واردات و ممنوعیت غیر تعرفه ای برای کنترل بازار استفاده گردید:

الف- ممنوع کردن واردات شیرخشک و حتی ورود موقت (خرداد 1394)

ب- اختصاص 150 میلیارد تومان برای یارانه صادرات (آبان 1395)

ج- اصلاح تعرفه واردات کره از 20 درصد به 5 درصد (بهمن 1395)

د-ممنوعیت صادرات شیر خشک (مرداد 1397)

هـ-حذف ارز ترجیحی 42.000 ریال برای واردات کره (فروردین 1398)

و-صدور مجوز صائرات  25 هزار تن شیر خشک بدون تعرفه (6 ماهه دوم 1398 و 6 ماهه اول 1399)

ز-ابلاغ عوارض 16 هزار تومانی برای صادرات شیر خشک (اسفند 1399)

5. حداقل حقوق درسال 1392 از مبلغ 5.321.250 ریال به مبلغ 26.104.270 ریال در سال 1399رسید (9/4 برابر)( پیوست سه )
6. لیست محصولا پرمصرف مشمول قیمت گذاری که بالغ بر 78 قلم در سال 1392 بود به 14 قلم و سپس 10 قلم کاهش یافت (این سبد کماکان سهم بالایی در سبد تولید شرکت­­های لبنی را به خود اختصاص می­دهد.).
7. مالیات بر ارزش افزوده از 6 درصد در سال 1392 به 9 درصد در سال1396 رسید و این درصد تا پایان سال 99 تثبیت شد.

دوره 1400-1402

سال ۱۴۰۰ با انتخابات ریاست جمهوری و تغییر دولت همراه بود قبل  ازروی کار آمدن دولت جدید قیمت شیر خام ۶۴۰۰۰ ریال  در قالب قانون خرید تضمینی  محصولات کشاورزی ابلاغ گردید . با اصلاح قیمت شیر قیمت ۱۰ قلم محصول پرمصرف بررسی و تاخیر چند ماه ابلاغ گردید. تغییر نهاد بازرسی و نظارت بر کالاهای اساسی بر اساس قانون انتزاع از ۳/۹/۱۴۰۰ به وزارت جهاد کشاورزی  محول  گردید در حالی که ستاد کارشناسی وزارت جهاد کشاورزی زیر ساخت های لازم بود. موضوع مهم دیگری که در ماه‌های پایانی سال اتفاق افتاد تصویب لزوم درج قیمت تولید کننده در محصولات مشابه درج  قیمت مصرف کننده بود که برای حذف تخفیف‌های اغوا کننده و حذف درج قیمت مصرف کننده بود.  این طرح عملاً به شکست انجامید و تولید کنندگان مجبور شدند  هر دو مورد قیمت مصرف کننده و تولید کننده را بر روی محصول درج نمایند که کماکان ادامه دارد . در سال ۱۴۰۰ اصلاح قانون مالیات و ارزش افزوده را هم داشتیم که محصول ماست هم از مالیات بر ارزش افزوده معاف گردید که گامی مثبت در جهت کاهش قیمت محصولات لبنی بوداین قانون در 13/10/1400توسط ریاست جمهوری جهت اجرا ابلاغ گردید.

سال ۱۴۰۱ با اجرای مردمی‌سازی یارانه‌ها در اردیبهشت ماه آغاز گردید و با توجه به حذف تخصیص ارز 42000ریالی واردات نهاده‌ها، قیمت شیر خام به 120,000 ریال و چربی مازاد به ۱۵۰۰ ریال به ازای ۱٪چربی افزایش یافت که تقریبا 5/87 درصد افزایش را سبب گردید.افزایش قیمت شیر خام نگرانی‌هایی  را در ارتباط با عدم جذب شیر خام به دنبال داشت که این مشکل با جذب کامل شیر خام توسط صنایع لبنی مرتفع گردید با توجه به توافقات انجمن صنایع لبنی با وزیر محترم جهاد کشاورزی وقت تعداد محصولات تحت قیمت گذاری دستوری به چهار مورد کاهش یافت  قیمت این چهار قلم توسط دولت تعیین و به صورت شفاهی ابلاغ گردید  با توجه به قیمت پایین این اقلام چالش بعدی عدم  توجیه تولید بعضی از این اقلام بود که وزارت جهاد کشاورزی طی دستورالعملی از شرکت‌های لبنی درخواست اختصاص بخش عمده ای از تولید به این اقلام را داشت که با مخالفت صنایع لبنی مواجه بود حذف مالیات و ارزش افزوده بر محصولات شیر ماست و پنیرهای  طعم‌دار که قبلاً مشمول تلقی می‌گردیدند با توجه به آراء صادره از سوی هیئت عمومی دیوان عدالت اداری در پاییز ۱۴۰۱ اتفاق افتاد در سال ۱۴۰۲ قیمت شیر خام از ۱۲۰ هزار ریال به ۱۵۰ هزار ریال و قیمت مازاد چربی از ۱۵ هزار ریال به ۲۰ هزار ریال افزایش یافت به دلیل افزایش قیمت شیر خام و سایر عوامل قیمت تمام شده افزایش قیمت محصولات لبنی در سقف۳۰ درصد و قیمت محصولات پرمصرف تنظیم بازار ۲۰ درصد ابلاغ گردید این عدم افزایش منطقی برای محصولات پر مصرف شکاف قیمتی را بین این محصولات با سایر محصولات بیشتر کرده و مشکلات جدیدی را در ارتباط فی مابین صنعت و سازمان‌های نظارتی ایجاد کرد  گرچه در سال ۱۴۰۲ در جلسات ستاد تنظیم بازار بخش عمده لبنیات از گروه دو کالایی به گروه ۴ کالایی منتقل شد ولی ۴ قلم کالای لبنیات پرمصرف کماکان در گروه دو کالایی باقی ماند و علی رغم وجود این بخشنامه  که به صورت خیلی محرمانه به سازمان‌ حمایت ابلاغ شده است و باید قیمت کالاها بر اساس دستورالعمل قیمت گذاری کالاهای تولید داخل باید تعیین شود ولی مجوز افزایش‌ قیمت ها بر اساس درصد سقف مجاز ستاد تنظیم بازار ابلاغ و کنترل می‌گردد

خلاصه موارد کلیدی در این وره به شرح ذیل است :

1 - قیمت شیر خام از ۶۴۰۰ ریال مصوب در سال ۱۴۰۰ به ۱۵۰ هزار ریال در پایان سال ۴۰۲ افزایش یافت( ۲.۳۴ برابر)  در طول این دوره عرضه و تقاضای شیر خام متعادل بوده و بین قیمت مصوب و قیمت بازار اختلاف چندانی وجود نداشت

  2 - متوسط نرخ تورم در دوره مورد نظر( ۱۴۰۲- ۱۴۰۰)  ۴۴.۵ درصد بوده است

 3 - قیمت دلار در سه سال مورد نظر با یک شیب مثبت از حدود ۲۵ هزار تومان به ۶۰ هزار تومان رسید در سال ۱۴۰۱ نرخ ترجیحی ۴۲۰۰۰ ریال حذف و ارز ترجیحی به ۲۸۵۰۰۰ ریال  افزایش یافت طرح مردمی‌سازی یارانه‌ها باعث جهش قیمت ارز ترجیحی گردید که به افزایش قیمت شیر خام به صورت دو برابری منجر گردید

شده است. در این دوره سه بار از مکانیزم اصلاح تعرفه صادرات برای کنترل بازار استفاده 4 -

  - اخذ ما به متفاوت برای صادرات شیر خشک کره خامه و روغن حیوانی درآذر ماه 1400

  - کاهش عوارض صادرات شیر خشک

  -  حذف عوارض صادرات کره و روغن حیوانی        

(۱.۹۵ برابر ) حداقل حقوق در سال ۱۴۰۰ از مبلغ ۳۷.۰۵۴.۹۵۰ ریال به ۷۲.۱۳۲.۸۴۰ ریال   در سال ۱۴۰۲ رسید.

 لیست محصولات پرمصرف مشمول قیمت گذاری که بالغ بر ۱۰ قلم بود به ۴ قلم کاهش یافت.