چرا لبنیات گران میشود
سیدمحمدرضا بنیطبا، سخنگوی انجمن صنایع فرآوردههای لبنی ایران توضیحات کاملی درباره دلایل گران شدن محصولات لبنی «به صبحنو» میدهد. او میگوید: «عمده مشکلاتی که در زمینه قیمتگذاری محصولات لبنی روی داده، ناشی از دخالت دولت و برهمزدن نظام عرضه و تقاضاست. اگر دولت دخالت نکند، مشکلات حل میشود.» بنیطبا آغاز مشکلات در زمینه قیمتگذاری محصولات لبنی را مربوطبه ۱۵سال قبل میداند و میگوید: «تغییر سیاست در قیمتگذاری لبنیات و گرفتن این مسوولیت از تولیدکننده و سپردن آن به دولت، علت اصلی بروز این مشکلات است؛ درحالیکه پیش از این طی هشت سال متوالی افزایش قیمت لبنیات زیر نرخ تورم بود. تداوم این وضعیت از ۱۵سال قبل تاکنون باعث افزایش فشار بر کارخانههای صنایع لبنی و تعطیلی ۸۰۰کارخانه از ۱۲۰۰کارخانه صنایع لبنی در سالهای گذشته شده است.» او ادامه میدهد: «۷۵ تا ۸۰درصد تولید کارخانهها را محصولات اصلی مورد نیاز در سبد خانوار یعنی شیر، ماست و پنیر تشکیل میدهد و حالا هم با وجود همه مشکلات، عرضه این کالاها کم نشده است. یک سال قبل از تصویب نرخ جدید لبنیات در تیرماه امسال توسط سازمان حمایت از مصرفکنندگان و تولیدکنندگان، قیمت این محصولات هیچ تغییری نداشت؛ حتی کره در تیرماه افزایش نرخ نداشت؛ چون پیش از این، در گروه کالایی یک قرار داشت و به واردات آن ارز دولتی تعلق میگرفت و هنوز هم این کالا با قیمت گذشته در بازار موجود است.»
دولت دست از دخالت بردارد
به گفته بنیطبا برای ۲۰ تا ۲۵درصد محصولات لبنی دیگر که مصرف عام ندارند و دارای نرخ مصوب هم نیستند، تولیدکننده طبق آییننامهای میتواند با احتساب هزینههای تولید و سود مشروع ۱۴درصد با تلورانس ۳درصد، کالای خود را عرضه کند. او درباره دخالت دولت در قیمتگذاری محصولات لبنی و اثرات آن اینطور توضیح میدهد: «دولت تصور میکند، چون در ابتدای زنجیره تأمین به نهادههای دامی ارز ۴۲۰۰تومانی تخصیص میدهد، باید مدیریت این زنجیره را تا پایان عرضه این محصولات به بازار در دست داشته باشد؛ درصورتیکه اگر قیمتگذاری برعهده نظام عرضه و تقاضا با نظارت انجمنها و تشکلهای زنجیره باشد، تولیدکننده میتواند با استفاده از ابزار قیمتگذاری همه دهکها را پوشش دهد.» به گفته سخنگوی انجمن صنایع فراوردههای لبنی ایران، پیشنهاد صنایع لبنی در اینزمینه این است که دولت هیچ ارز ترجیحی را به هیچ بخش از زنجیره اختصاص ندهد و اگر میخواهد حمایتی داشته باشد، بهصورت مستقیم از مصرفکننده حمایت کرده یا طرحهایی مانند طرح شیر مدرسه را احیا کند.
بنیطبا به افزایش هزینههای تولید از یک سو و کاهش حاشیه سود صنعت لبنیات از سوی دیگر اشاره میکند و آن را علت اصلی کاهش جذابیت صنعت لبنیات در کشور میداند. او اضافه میکند: «با وجود تخصیص ارز دولتی به نهادههای دامی، دامداران میگویند که نهاده به مقدار کافی به دست آنها نمیرسد. براین اساس نرخ مصوب شیر خام که مبلغ ۳۱۰۰تومان برای هر کیلوگرم تعیین شده است به قیمت بیش ۳۵۰۰تومان به دست تولیدکننده میرسد. اگر بنا بر تداوم شرایط کنونی و تداوم دخالت دولت در نظام عرضه و تقاضا باشد، باید بر روی همه قیمتهای مصوب ستاد تنظیم نظارت شود در حالی که نظارت قمیتی بر روی قیمت مصوب شیر خام همسان با نظارتی که بر روی قیمت مصوب محصولات لبنی از سوی تعزیرات میشود وجود ندارد.» او با بیان آمار و ارقامی از بالا رفتن هزینه کارخانهها اینطور میگوید: «شیر خام در چهار سال گذشته 2.5برابر شده، نهادههای دامی 2 تا 3برابر، حقوق و دستمزد 2.5برابر، نرخ ارز از چهار هزار تومان به 22هزار تومان رسیده است. اقلام پلیمری در بورس 3برابر و در بازار آزاد چهار برابر شده،کرایه حمل 75درصد رشد داشته است،تورم رسمی هم 30درصد است. علیرغم اینها رشد قیمت محصولات لبنی کمتر از هزینههای تولید 2.1برابر رشد داشته است باوجوداین همیشه نوک پیکان تقصیر بهسوی تولیدکننده نشانه میرود.»
دلیل افزایش قیمت شیر خام
سخنگوی انجمن صنایع فراوردههای لبنی ایران، یکی دیگر از علتهای تغییر قیمت شیر خام را افزایش صادرات شیر خشک میداند و میگوید: «سود حاصل از صادرات شیر خشک بسیار زیاد است و از سوی دیگر، حمایت جهاد کشاورزی از صادرات شیر خشک باعث تغییر قیمت شیرخام میشود. برای تولید هر کیلو شیر خشک نزدیک به ۱۲کیلو شیر خام استفاده میشود و صادرات بدون عوارض آن به معنی صدور ۲۷میلیون دلار در هر ۱۰هزار تن شیر خشک به مصرفکننده خارجی است.» بنیطبا در ادامه میگوید: «منشأ مشکلات پیشآمده، تولیدکنندههای محصولات لبنی نیستند. دولت ابزار قیمتگذاری را به تولید کننده واگذار کرده و دخالت در نظام عرضه و تقاضا را متوقف کند و محصولات لبنی را از گروه یک به گروه دو منتقل کند. در عین حال حمایتهای خود را معطوف به آخر زنجیره و مصرف کننده کند. در این صورت مشکلات هم برای دامداران هم برای تولیدکنندگان و هم برای مصرفکنندگان کمتر خواهد شد و دولت هم حجم کمتری از مسائل و مشکلات را خواهد داشت.»