شاخص قیمت غذا در جهان به بیشترین میزان از سال ۲۰۱۴ تاکنون رسید. سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (FAO) در گزارشی اعلام کرد قیمت جهانی کالاهای غذایی در ژانویه ۲۰۲۱ به بالاترین سطح خود در حدود هفت سال گذشته رسیده است. در عین حال ارزیابی‌ها نشان می‌دهد قیمت مواد غذایی جهان برای هشتمین‌ماه متوالی افزایش یافته و در این میان غلات، شکر و دانه‌های روغنی پیشتازان قیمت بوده‌اند.
رکوردزنی جهانی قیمت غذا
به گزارش خبرگزاری رویترز، آژانس غذایی ملل متحد اعلام کرد قیمت جهانی غذا با هشتمین‌ماه متوالی رشد در ماه ژانویه نیز افزایش یافت و به بیشترین رقم از جولای ۲۰۱۴ تاکنون رسید. شاخص قیمت غذای سازمان کشاورزی و غذا که ماهانه تغییرات سبدی از غلات، دانه‌های روغنی، محصولات لبنی، گوشت و شکر را برآورد می‌کند، به رقم ۳/ ۱۱۳ واحد در ماه گذشته رسید که این رقم در ماه پیش از آن ۶/ ۱۰۸ بود.
وضعیت برداشت غلات در دنیا
فائو در بیانیه‌ای اعلام کرد برداشت غلات در جهان در سال ۲۰۲۰ به رکورد تاریخی رسیده؛ اما هشدار داد کاهش شدیدی در ذخایر ایجاد شده و نیز واردات غیرمنتظره و بیش از اندازه‌ای هم از سوی کشور چین وجود داشته است. شاخص قیمت غلات براساس اعلام فائو در ماه ژانویه به‌صورت نقطه ماه به ماه به رقم ۱/ ۷درصد رسید که در این میان ذرت بیشترین تاثیر را در افزایش قیمت جهانی غلات داشت. قیمت ذرت با ۳/ ۱۱درصد افزایش در یک ماه به ۳/ ۴۲درصد بالاتر از رقم سال گذشته رسید که در این میان چین بیشترین واردات را داشت.
قیمت گندم ۸/ ۶درصد افزایش یافت که بیشتر به‌دلیل افزایش تقاضا و انتظاراتی که برای کاهش خرید از روسیه به‌دلیل اعمال عوارض صادراتی این کشور داشتند، ایجاد شد. روسیه در ماه مارس عوارض صادرات محصولات کشاورزی خود را دو برابر کرد. بر اساس این گزارش قیمت شکر ۱/ ۸ درصد افزایش یافت و نگرانی‌هایی درباره وخیم شدن چشم‌انداز این محصول در اتحادیه اروپا، روسیه، تایلند و آمریکای جنوبی ایجاد کرد.
شاخص دانه‌های روغنی هم ۸/ ۵درصد رشد کرد و به بیشترین رقم از ماه مه ۲۰۱۲ تاکنون رسید. افزایش قیمت سویا با کاهش فرصت‌های صادراتی و ادامه‌دار شدن تنش‌ها در آرژانتین ایجاد شد. قیمت محصولات لبنی نیز ۶/ ۱درصد رشد کرد که این مساله با افزایش واردات از سوی چین در آستانه تعطیلات سال نوی این کشور اتفاق افتاد. شاخص قیمت گوشت هم رشد یک‌درصدی را ثبت کرد که در این میان واردات مرغ به‌ویژه از برزیل و نیز شیوع بیماری آنفلوآنزای حاد پرندگان که صادرات را تحت فشار قرار داده بود، به افزایش قیمت منجر شد.
افق تجارت جهانی غلات
سازمان خواربار جهانی، (فائو) پیش‌بینی کرده است تجارت جهانی غلات در سال ۲۰۲۱-۲۰۲۰ به میزان ۶/ ۱۰میلیون تن افزایش یابد و به ۲/ ۴۶۵ میلیون تن برسد که افزایش ۷/ ۵درصدی نسبت به سال قبل خواهد داشت. همچنین پیش‌بینی شده است که تجارت در همه اقلام غلات نظیر گندم، جو و ذرت در سال جاری افزایش یابد.
از سوی دیگر افزایش قیمت گندم به‌رغم افزایش جهانی تولید و نیز افزایش واردات محصولات استراتژیک از سوی برخی کشورها نظیر چین و همچنین دو برابر کردن عوارض صادراتی محصولات کشاورزی از سوی روسیه نشان می‌دهد کشورهای جهان به مساله تامین امنیت غذایی به‌ویژه در زمان شیوع بیماری کووید-۱۹ بسیار حساس هستند.
نکته دیگر اینکه به همان نسبت که برای افزایش ذخایر خود تلاش می‌کنند، برنامه‌های گسترده‌ای برای افزایش تولیدات کشاورزی خود دارند؛ به‌طوری‌که روسیه تولید غلات و گندم خود را چند برابر کرده است. صندوق بین‌المللی پول هم در گزارش اخیر خود به سرمایه‌گذاری روی بخش کشاورزی تاکید کرده و به کشور چین توصیه کرده است اگر می‌خواهد رشد اقتصادی پایداری در سال آینده داشته باشد، باید روی بخش کشاورزی بیشتر سرمایه‌گذاری کند.
کدام محصولات در ایران رکورد زدند؟
در حالی قیمت مواد غذایی به بالاترین رقم طی ۷ سال گذشته رسیده است که ارزیابی‌ها نشان می‌دهد قیمت حبوبات در ایران طی یک‌سال اخیر با ثبت رکوردی عجیب به‌طور میانگین بیش از ۱۷۷درصد افزایش یافته است. این در حالی است که بنا بر اعلام وزارت جهاد کشاورزی تولید این محصولات با رشد همراه بوده است. مطابق با بررسی‌ها، طی یک‌سال گذشته قیمت هر کیلوگرم عدس حدود ۱۵ هزار تومان، نخود ۱۳ هزار و ۵۰۰ تومان، لوبیا سفید ۱۷ هزار تومان، لوبیا قرمز ۲۲ هزار تومان، لوبیاچیتی ۱۹ هزار تومان و لپه ۲۱ هزار تومان افزایش یافته است.
گرانی حبوبات از اواسط اسفندماه سال قبل در پی جایگزینی ارز نیمایی به جای ارز ۴۲۰۰ تومانی برای واردات این اقلام، آغاز شد. به گفته فعالان این بازار، شیوع کرونا و افزایش چشم‌گیر تقاضا برای اجناس خوراکی و هجوم مردم برای تهیه مایحتاج ایام قرنطینه، مشکلات تخصیص ارز، دپوی کالاهای وارداتی در گمرکات و سودجویی‌ها، زمینه کمبود و گرانی بیشتر این اقلام را فراهم کرد.
محمد آقاطاهر، رئیس اتحادیه بنکداران مواد غذایی نیز چندی پیش مهم‌ترین دلیل افزایش قابل‌توجه نرخ حبوبات را ترخیص‌نشدن به موقع اقلام وارداتی اعلام کرد و با اشاره به افزایش تقاضا در ماه‌های اسفند و فروردین گفت: کرونا از دو جنبه در این موضوع دخیل بود. سیاست قرنطینه خانگی برای جلوگیری از شیوع این بیماری از یکسو تقاضا را بالا برد و از سوی دیگر با توجه به اینکه دولت مشغول ترخیص کالاهای بهداشت‌محور بود، سایر کالاها از اولویت خارج شدند و در گمرک ماندند. به گفته این فعال بخش خصوصی، تأمین نشدن بازار همزمان با رشد تقاضا، منجر به افزایش قیمت‌ها شد.
ایجاد محدودیت در واردات به دلایلی که اشاره شد و صعود قیمت‌ها، انگیزه برای افزایش کشت داخلی را بالا برد. بنا بر اعلام مسوولان وزارت جهاد کشاورزی تولید حبوبات نسبت به سال گذشته ۱۶درصد رشد کرده است. کاوه خاکسار، مدیر کل وقت دفتر امور غلات و محصولات اساسی وزارت جهاد کشاورزی در گفت‌وگویی در سال ۹۶ با خبرگزاری مهر کل نیاز کشور به حبوبات را ۷۶۰ هزار تن اعلام کرده بود و اعلام کرد: هدف ما از تولید حبوبات تنها رفع نیاز داخلی نیست، بلکه با توجه به ظرفیت‌های موجود در کشور و استفاده از بارندگی‌ها در تولید این محصول در فصل پاییز، موضوع صادرات را نیز دنبال می‌کنیم.
