یکی از دلایل افزایش قیمت تمام شده‌ی فراورده های شیری تولید کمتر از ظرفیت واحدهای تولیدی و افزایش هزینه های سربار است. برای جلوگیری از زمینگیری دسته جمعی و پیری زودرس در کشوری که به سرعت به سمت سالمندی می رود، باید با اراده ی جمعی مجلس، دولت، رسانه ها و مردم برای افزایش سرانه‌ی مصرف شیر کاری کرد.
در سال های اخیر به هیچ عنوان مصرف سرانه شیر در ایران در وضعیت مطلوبی قرار نداشته که این موضوع نگرانی‌های بسیاری را برانگیخته است،حال در چنین شرایطی ازمدت ها قبل کارشناسان نسبت به این موضوع هشدارهای زیادی را داده‌اند، این درحالیست که متاسفانه روز به روز به دلیل مشکلاتی که در این رابطه وجود دارد، سرانه مصرف شیر در ایران کاهشی است، در این باره حسین چمنی مشاور انجمن صنایع فراورده‌های لبنی ایران در گفتگو با پایگاه خبری تیتر 20 به بررسی و تحلیل این موضوع پرداخته است.
درحال حاضر وضعیت مصرف شیر در کشور چگونه است؟
شیر نقطه آغازین تغذیه در زندگی شمرده می شود و تنها غذایی است که تا پایان زندگی همواره به مصرف مستمر آن توصیه شده از سویی آثار مترتب بر مصرف کافی و مستمر شیر به گونه‌ای است که اگر به هر دلیلی در یک مقطع زمانی این ارتباط قطع شود، متاسفانه آثار ماندگاری دارد که به ویژه در سنین میانسالی و سالمندی و در نسل‌های بعدی خودش را به شکل خیلی گسترده‌ای نشان خواهد داد و هزینه‌های بسیار زیادی را به مردم و دولت تحمیل خواهد کرد.
عناصری که تشکیل‌دهنده شیر هستند، شیر را به‌عنوان کامل‌ترین غذای شناخته‌شده بشر از نظر علمی معرفی می‌کنند. از شش گروه مواد غذایی مورد نیاز شامل آب، پروتئین، چربی، قند، املاح و ویتامین‌ها در شیر وجود دارند، نسبت این‌ها در مجموعه‌ای به نام شیر متناسب با نیاز انسان بوده وخصوصیات ویژه‌ای است که شیر را به‌عنوان کامل‌ترین غذا برای جامعه بشری معرفی می‌کند.
آیا نسبت به اهمیت مصرف شیر در کشور اهمال کاری صورت گرفته است؟
متاسفانه طی دوره‌های مختلف، بی‌توجهی به شیر هم از طرف مسئولان و برنامه‌ریزان و هم از طرف متولیان فرهنگسازی تغذیه و هم از طرف مردم صورت پذیرفته و به این دلیل ما شاهد هستیم که سرانه مصرف شیر و فرآورده‌های شیری در کشور هیچگاه به حد مطلوب نزدیک هم نشده است.
متاسفانه وضعیت موجود مصرف شیر فاصله بسیار زیادی با وضعیت مطلوب دارد. شیر بزرگ‌ترین منبع تامین کلسیم است. با توجه به میانگین نیاز به کلسیم در سنین مختلف حداقل مصرف‌باید حدود 200 کیلوگرم در سال باشد.
متاسفانه بر اساس آمارهایی که در دسترس است ، الان این سرانه مصرف چیزی بین 60 تا 70 کیلوگرم بیشتر نیست. البته آمار تولید شیرخام اعلام شده از طرف دو مرجع رسمی کشوریعنی مرکز آمار ایران و وزارت جهاد کشاورزی دو سه میلیون تن اختلاف دارد.حدود 10 درصد از این تولید دارد صادر می‌شود، یعنی به مصرف مردم نمی‌رسد.سرانه‌های مطالعه‌شده بین دهک‌های پایین و بالای اجتماعی نیزاختلاف زیادی در مصرف شیر و لبنیات نشان می دهد.
چرا در کشورهای دیگر اینقدر سرانه مصرف شیر بالا است؟
کشورهای توسعه‌یافته را که بررسی می‌کنید، عموما بالای 250 تا 300 کیلوگرم مصرف در سال دارند. بعضی از کشورها مثل هلند، نیوزیلند ودانمارک، سرانه مصرفی حدود 500 کیلوگرم در سال را تجربه می‌کنند. پژوهش‌های علمی فراوانی در این کشورها اثبات کرده است که شیر و فرآورده‌های آن غذای بدون جایگزین هستند و به همین دلیل برنامه‌های مفصلی برای تبیین ارزش غذایی شیر و افزایش سرانه ی مصرف آن درنظر گرفته‌اند.
اینگونه است که شاهد سالمندان سالم و فعال در این کشورها هستیم. اما ما در کشورمان با آثار گوناگون کاهش مصرف شیر مواجه هستیم؛ مشکلات لثه و دندان، مشکل کوتاهی قد، مشکل کاهش شاخص سلامتی در جمعیت میانسال و سالمند کشور که با کاهش کارآمدی آنان مستقیما مرتبط است.
امید به زندگی در کشورمان طی چند دهه گذشته به دلیل کنترل بیماریهای واگیردارافزایش خوبی داشته، اما همزمان بیماریهای غیرواگیردار کارآمدی را از جامعه گرفته است. از منظر اقتصادی اگر جمعیت کشور سالم باشند علیرغم افزایش سن، می‌توانند در بخش اقتصادی کشور به‌عنوان نیروی فعال عمل کنند و تولید ناخالص ملی را افزایش دهند. ولی اگر توانایی جسمی کافی نداشته باشند و زمین‌گیر شوند که از آثار کمبود مصرف شیر است، این‌ها درست است که زنده هستند، اما نه‌تنها خودشان زندگی نمی‌کنند، بلکه افراد سالم جامعه را درگیر خودشان می‌کنند، چون این افراد نیاز به مراقبت دارند، نیاز به پشتیبانی دارند و لذا بخش زیادی از جمعیت سالم کشور را درگیرمراقبت از خودشان می کنند.
ما به لحاظ اخلاقی و احساسی چاره‌ای هم جز این نداریم که از سالمندانمان نگهداری کنیم، حتی اگر خدای ناکرده زمین‌گیر باشند. متاسفانه مستندات نشان می‌دهند ما در حوزه پوکی استخوان، که از نتایج ملموس کمبود مصرف شیر و فرآورده‌های شیری در کشور است، آمارهای خوبی را شاهد نیستیم. این‌ها مواردی است که خیلی باید به آن‌ها توجه شود، به‌ویژه جامعه زنان کشور ما که حدود 50 درصد از جمعیت کشور را تشکیل می‌دهند، بیشتر در معرض آسیب هستند، چنانچه از کودکی، شیر و فرآورده‌های شیری را به اندازه کافی مصرف نکنند.
وضعیت صنعت شیر در کشور را چگونه ارزیابی می کنید؟
صنعت شیر در کشور از رشد بسیار مناسب کیفی و کمی برخورداربوده است. امروز شاهد تولید شیر خام با کیفیت در دامداری‌های صنعتی و استفاده از آخرین فناوری‌های روز در صنایع تبدیلی و بسته بندی هستیم. ظرفیت‌های کافی برای تولید و تامین حدود 200 لیتر سرانه‌ی مصرف در کشور فراهم است. اما نکته ی قابل تامل قیمت تمام شده ی بالای محصولات لبنی در مقایسه با قدرت خرید مردم است. باید به این نکته هم توجه کرد که در این مشکل دامداران و صنایع تبدیلی کمترین نقش را دارند و این هزینه از سوی شرایط اقتصادی کشور به تولیدکنندگان و مصرف کنندگان تحمیل می شود. درچنین شرایطی ضروریست دولت به نفع مردم دخالت کند و با اعمال سیاست‌های حمایتی اجازه ندهد این ماده ی غذایی بدون جایگزین از سبد غذایی مردم حذف شود.
یکی از دلایل افزایش قیمت تمام شده‌ی فراورده های شیری تولید کمتر از ظرفیت واحدهای تولیدی و افزایش هزینه های سربار است. فرهنگسازی برای افزایش سرانه مصرف می‌تواند به کاهش هزینه های سربار و به تبع آن کاهش قیمت فراورده های لبنی منجر شود.
برای جلوگیری از زمینگیری دسته جمعی و پیری زودرس در کشوری که به سرعت به سمت سالمندی می رود، باید با اراده ی جمعی مجلس، دولت، رسانه ها و مردم برای افزایش سرانه‌ی مصرف شیر کاری کرد.
متاسفانه سرانه ی مصرف شیر در کشور متولی ندارد و در میان مشکلات کرونا، بیکاری و کاهش قدرت خرید مردم کاملا به فراموشی سپرده شده است. بنا به دلایلی که گفته شد افزایش سرانه ی مصرف شیر نه یک انتخاب بلکه اضطرار است. شیر می‌تواند به‌عنوان یک غذای کاملا اقتصادی در سبد خانوار، مسئولیت تامین ریزمغذی‌های ضروری را با هزینه‌ی کمتربرعهده گیرد و از این طریق به اقتصاد خانوار هم کمک کند.این‌ها بخشی ازابعاد اجتماعی و اقتصادی مصرف شیر و فرآورده‌های شیری در جامعه ما است که باید مورد توجه بیشتری قرارگیرد.
