قیمت مصوب شیر خام از آذرماه گذشته تاکنون ۴هزار و ۵۰۰ تومان بوده، ولی کسی به این قیمت توجهی نکرده و حتی صنایع لبنی هم برای هر کیلوی آن حدود ۵ هزار تومان پرداخت می‌کنند.
حالا با گرانی علوفه، دامداران می‌گویند تولید شیر خام ۸هزار و ۵۰۰ تومان برایشان آب می‌خورد و اگر دخل و خرجشان میزان نشود، دام‌هایشان از بیم تلف شدن راهی کشتارگاه می‌شوند.در این میان ستاد تنظیم که قیمت‌های مصوبش جایی در بازار واقعی کشور ندارد باز هم بدون دعوت از نمایندگان صنایع لبنی و در غیاب نماینده‌ای از اتحادیه دامداران اقدام به تعیین قیمت شیر خام کرده است. خبری که ابتدای ماه جاری مطرح اما خیلی زود تکذیب شد و تا روز گذشته نیز وضعیت آن مشخص نشد.
البته وزارت صمت موافق افزایش قیمت شیر خام است اما توپ تصمیم‌گیری در این خصوص را به زمین وزارت جهاد کشاورزی انداخته است. در صورتی که مشخص نیست سرانجام قیمت‌گذاری شیر چه می‌شود، تأثیر افزایش قیمت شیر بر قیمت لبنیات و تمام محصولات مرتبط موجب نگرانی شده است.
قیمت‌گذاری دستوری راه حل مسئله نیست
محمدرضا بنی‌طبا، سخنگوی انجمن صنایع لبنی ایران تصمیم‌گیری برای تداوم قیمت‌گذاری دستوری شیر خام و محصولات لبنی را نه یک راه حل اساسی بلکه به تعویق انداختن مشکلات توصیف می‌کند که تنها فشار را از روی دامدار و کارخانه به دوش مصرف‌کننده نهایی منتقل می‌کند.
وی با تأکید بر اینکه مصرف‌کننده توان خرید دبه ماستی که ۶۰ درصد گران‌تر شده و ۵۰ یا ۶۰ هزار تومان قیمت خورده است را ندارد، گرانی فراورده‌های لبنی را به معنای کاهش یا حذف مصرف این محصولات از سبد خانوارهای کم‌درآمد می‌داند.
بنی‌طبا کمبود نهاده دامی با قیمت مصوب، تهیه این نهاده‌ها از بازار آزاد و خشکسالی را از جمله دلایل بالا رفتن قیمت تمام شده شیر خام برای دامداران ذکر می‌کند.
او می‌گوید: وابستگی هزینه ۶۵ درصد محصولات لبنی به شیر خام، گران شدن این محصول، افزایش ۱۰۰ درصدی نرخ محصولات پتروشیمی (بسته‌بندی) و بالا رفتن دستمزد نیروی انسانی موجب افزایش هزینه تولیدات صنایع لبنی و ضرر کارخانه‌ها در عرضه محصولات مشمول قیمت‌گذاری دولتی شده است. در چنین شرایطی سیاست‌گذار خود را با یک صورت مسئله روبه‌رو می‌داند و معتقد است چون هزینه‌های تولید افزایش پیدا کرده پس باید دوباره قیمت شیر خام را با قیمت‌گذاری دستوری افزایش بدهد ولی ما معتقدیم این کار یک راه حل اصولی نیست.وی راه حل اساسی این مسئله را بازگشتن به نظام عرضه و تقاضا ذکر کرده و تأکید می‌کند: شیر خام و محصولات لبنی باید از گروه یک کالایی به گروه دو کالایی منتقل شوند. اگر اجازه بدهیم عرضه و تقاضا بر بازار حاکم و قیمت شیر و محصولات لبنی را تعیین کند، خواهیم دید که تولیدکنندگان بر سر گرفتن سهم بازار بیشتر با هم رقابت کرده و خلاقیت به خرج خواهند داد مثلاً شاید یک تولیدکننده برای گرفتن سهم بازار بیشتر به توسعه بازار بدهی فکر کند و دیگری از سود خودش بکاهد، کارخانه‌ها هم برای اینکه سهم بزرگ‌تری از بازار را تصاحب کنند به مصرف‌کنندگان مشوق می‌دهند و راه‌های مختلف توسعه بازار را با توجه به قدرت خرید مشتریان در دهک‌های مختلف درآمدی می‌آزمایند. وی می‌گوید: به جای حمایت از دامدار به شکل قیمت‌گذاری و له شدن دامداران خرد زیر بار فشار ناشی از عدم دسترسی به نهاده‌های دامی با نرخ مصوب، کار درست این است منابعی که صرف نهاده‌های دامی دولتی می‌کنیم به دو شکل تقسیم کنیم؛ نخست اینکه بخشی از این رقم را برای خرید تضمینی شیر خام اختصاص دهیم و دوم منابعی را که از ابتدای زنجیره به شکل یارانه سیاه به نهاده‌های دامی می‌دهیم در قالب شیر رایگان مدارس یا احیای شیر خانوار یا شارژ کارت اعتباری به مصرف‌کننده دهک محروم انتقال بدهیم. در چنین شرایطی صنایع لبنی هم آماده همکاری هستند که مثلاً کالاهای دهک محروم را با ۳ درصد سود یا حتی رایگان عرضه کنند.
بنی‌طبا یادآوری می‌کند: در سال ۹۸ دولت حداقل حدود ۹۰۰ میلیون دلار بابت تأمین نهاده‌های دامی گاوهای شیری اختصاص داد، در حالی که با یک‌دهم آن پول می‌شد به همه دانش‌آموزان کشور در همه مقاطع تحصیلی شیر رایگان ارائه داد.به گفته وی، ستاد تنظیم بازار رقم ۶هزار و ۴۰۰ تومان را برای هر کیلوگرم شیر اعلام می‌کند که به نسبت آن نرخ محصولات لبنی هم بالا خواهد رفت ولی از همین جا به مردم اعلام می‌کنیم با توجه به مواردی که گفته شد، این افزایش قیمت را از چشم ما نبینند.
سخنگوی صنایع لبنی ایران می‌گوید: صنایع لبنی هیچ تقابلی با دامداران ندارند، ما برای دامداران مهم‌ترین مشتری و آن‌ها هم مهم‌ترین تأمین‌کنندگان ما هستند چیزی که منجر به ضرر دو تولیدکننده چه در دامداری و چه صنایع لبنی شده نحوه سیاست‌گذاری در حوزه اقتصاد کلان و خرد کشور است.
نمایندگان دامداران در ستاد تنظیم بازار راه ندارند
مجتبی عالی، مدیر عامل اتحادیه سراسری دامداران کشور نیز در گفت‌وگو با خبرنگار ما می‌گوید: دامداران در هر کیلو شیر ۳هزار و ۵۰۰ تومان ضرر می‌کنند و از سوی دیگر روی هر کیلو گوشت جوانه هم (قیمت تمام شده گوشت قرمز ۸۰ هزار تومان و قیمت خرید دام زنده ۴۵ هزار تومان) ۳۵ هزار تومان ضرر می‌کنند.وی با اشاره به اینکه قیمت واقعی شیر اکنون به مرز ۹ هزار تومان رسیده است می‌گوید: قیمت همه اقلام از نهاده‌ها گرفته تا واکسن و تجهیزات صنعتی بالا رفته و حتی کاهی که کشاورزان قبلاً آتش می‌زدند الان کیلویی ۴ هزار تومان به دامداران می‌فروشند، با این وضعیت قیمت‌گذاری دستوری باید حذف و بازار بر اساس نظام عرضه و تقاضا شکل بگیرد وگرنه با بالاتر رفتن هزینه‌ها، دام‌های گرسنه ناچار راهی کشتارگاه می‌شوند. مدیرعامل اتحادیه سراسری دامداران کشور با گلایه از نحوه تصمیم‌گیری‌ها در این حوزه می‌گوید: نمایندگان دامداران را در ستاد تنظیم بازار راه نمی‌دهند. عالی می‌گوید: متأسفانه تشکلی که یک‌میلیون و ۲۵۰ هزار دامدار، ۲هزار و ۲۰۰ شرکت تعاونی و ۳۲ تشکل و اتحادیه دارد به جلسات ستاد تنظیم بازار دعوت نمی‌شود و معتقدم با این نحوه سیاست‌گذاری در سال‌های آینده دولت مجبور خواهد شد مانند اوایل انقلاب با شیر و پنیر دانمارکی و گوشت برزیلی مایحتاج مردم در این حوزه را تأمین کند.
