به گفته مدیر روابط عمومی انجمن فرآورده‌های لبنی، کاهش قیمت در بازاری که رقابتی است و به طور طبیعی و منطقی کار می‌کند، ناشی از کاهش هزینه‌های تولید و عرضه است. اما ده درصد کاهش قیمتی لبنیات که روی سه قلم کالا اعمال شده از این جنس نیست و بار اصلی این کاهش قیمت روی دوش تولید کننده و از محل کاهش سود او است درحالیکه سهم تولید کننده در سود این صنعت، کمترین و حدود 4% است.
سید محمدرضا بنی‌طبا، مدیر روابط عمومی انجمن فرآورده‌های لبنی ایران در مصاحبه‌ای با مجله میکروسکوپ با اشاره به کاهش قیمت سه قلم کالای لبنی گفت: این کاهش قیمت روی 3 قلم از 10 قلم مشمول قیمت گذاری یعنی شیر کیسه‌ای 900 گرمی، ماست ست 2.5 کیلویی و پنیر یو‌اف 400 گرمی اعمال شده‌است که البته دستوری نبوده، بلکه ارشادی و به‌دنبال اصرار دولت و با پذیرش کارخانه‌ها و برای حمایت از قشر آسیب‌پذیر انجام شده‌است و راهکاری کوتاه‌مدت و درمانی فوری است.
وی در‌خصوص نحوه این کاهش قیمت توضیح داد: در یک بازار رقابتی کاهش قیمت لبنیات ناشی از کاهش هزینه‌ها است اما این کاهش قیمت در بازار لبنیات ایران از این جنس نیست بلکه با در نظر گرفتن 5% کاهش سود کارخانه‌ها و 5% فروشگاه‌ها و خرده فروشی‌ها حاصل شده است و حداقل شرط پایداری آن، پایداری هزینه‌های تولید و به‌ویژه قیمت شیر‌خام است. در صورت افزایش قیمت شیر‌خام، کارخانه‌ها قادر به حفظ این کاهش نخواهند بود.
عدم موفقیت طرح به دنبال دیده نشدن بخش عرضه
بنی‌طبا با ابراز تأسف از عدم موفقیت مورد انتظار از طرح کاهش قیمت لبنیات، مهم‌ترین دلیل آن را عدم توجه به بخش عرضه در زمان تصویب طرح دانست و اضافه کرد: فروشگاه‌های زنجیره‌ای با سهم توزیع 15% در بخش لبنیات، همکاری خوبی در این زمینه کرده‌اند اما خرده فروشها و اصناف که حدود 85% سهم توزیع محصولات لبنی متعلق به آن‌هاست، با درنظر گرفتن افزایش هزینه‌های خدمات شامل اجاره‌بها، برق، گاز و غیره، حاضر به کاهش سود خود نبوده‌اند. بنابراین تولید‌کننده که کمترین میزان سود را در این زنجیره دارد، عملا مجبور شده‌است بیشترین سهم از این کاهش قیمت را به دوش بکشد. تولید کننده‌های لبنیات با کمترین سود، توزیع‌کننده سود بخش‌های دیگر هستند. اما کدام صنعتی با 4% سود می‌تواند سرپا بماند.
وی سپس در خصوص کاهش تقاضا برای این محصولات ادامه داد: با همکاری بخش تولید، مشکلی برای تأمین این سه قلم محصول با قیمت تعیین‌شده وجود ندارد، اما مشکل توزیع به دلیل کاهش سود خرده فروشی ها پابرجاست.
بنی طبا در عین حال به موضوع تغییر ذائقه مردم اشاره کرد و ادامه داد: عموم مردم شیر بطری را به شیر کیسه‌ای و ماست هم‌زده را به ماست ست ترجیح می‌دهند. بنابراین سفارش‌گذاری از سمت فروشگاه‌ها و اصناف برای این محصولات کاهش و مرجوعی این اقلام افزایش یافته‌است. باید توجه داشت که کاهش قیمت در این 3 قلم برای حمایت از قشر آسیب‌پذیر انجام شده‌است اما مردم انتظار دارند این نوع محصولات در همه نقاط کشور موجود باشد که درعمل با توجه به اینکه در بعضی از نقاط سفارشی برای این اقلام دریافت نمی‌شود، امکان پذیر نیست. برخی مغازه‌دارها حاضرند این اقلام را به سبد سفارش خود اضافه کنند و برخی به دلیل اینکه تقاضایی برای آنها ندارند حاضر نیستند. از طرف دیگر 10% کاهش قیمت لبنیات با توجه به قدرت خرید مردم دردی از آنها دوا نمی‌کند.
درج قیمت نهایی توسط تولید‌کننده؛ سرکوب رقابت به ضرر مصرف‌کننده
مدیر روابط عمومی انجمن لبنیات درادامه درباره راه حل کوتاه و طولانی‌مدت در خصوص صنعت لبنیات اظهار داشت: راه حل کوتاه یا میان‌مدت، اصلاح شیوه درج قیمت روی لیبل محصولات است. در اقتصادهای پیش‌رو، قیمت درب کارخانه روی کالا درج می‌شود و سپس فروشگاه‌ها و خرده‌فروش‌ها بر اساس بازار و رقبا و محل فروشگاه و مغازه، سود خود را مشخص و قیمت‌گذاری می‌کنند. بدین‌صورت مغازه‌دار می‌تواند قیمت‌های خود را بر اساس شرایط تأمین، سطح و نیاز مصرف‌کننده متعادل سازد. تصمیم بگیرد که برای فروش بیشتر، قیمت خود را کاهش دهد یا اگر در منطقه صعب‌العبوری قرار دارد و با شرایط سخت محصولات خود را تأمین می‌کند، با قیمت بالاتری آنها را به‌فروش برساند. اما در ایران قوانین و آیین‌نامه‌ها، تولید‌کننده را ملزم به درج قیمت مصرف‌کننده روی کالاها می‌کند که به معنای سرکوب رقابت در بخش خرده‌فروشی و به ضرر مصرف‌کننده است زیرا سودی تضمین‌شده را در اختیار مغازه‌دار قرار می‌دهد و رقابت را به ضرر مصرف‌کننده از بین می‌برد.
توسعه بازار بدهی؛ راه‌حلی موثر برای حمایت از قشر آسیب‌پذیر
بنی‌طبا در ادامه افزود: دخالت دولت در قیمت گذاری و رویکردهای منجر به قیمت گذاری دستوری باید متوقف شود و در مقابل فرایندها و تسهیلاتی ایجاد گردد که عرضه کالا با احتساب تنها هزینه حمل، در مراکزی مانند میادین تره‌بار امکان‌پذیر باشد. بدین‌صورت مصرف‌کننده، بویژه دهک محروم می‌تواند محصولات لبنی را با قیمت پایین‌تر خریداری کند. در عین حال توسعه بازار بدهی این امکان را به تولید‌کننده می‌دهد که بتواند شرایط فروش را با کاهش هزینه‌های مربوط به بسته‌بندی، حمل و نقل و توزیع برای مصرف‌کننده ای که توان خرید پایینی دارد متعادل سازد.
توقف قیمت‌گذاری دستوری؛ راه حلی طولانی مدت
بنی‌طبا سپس راه‌حل طولانی‌مدت را توقف قیمت‌گذاری دستوری و به رسمیت شناختن بازار عرضه و تقاضا دانست و تاکید کرد: ادامه قیمت‌گذاری دستوری اشتباه بزرگی است و هر چه دیرتر متوقف شود، آسیب‌های آن گسترده‌تر است. دولت باید دخالت در بازار را متوقف کند و مانند کشورهای پیشرفته، حمایت را به قشر آسیب‌پذیر منتقل کند. سیاست‌های کلان کشور که منجر به افزایش بی‌رویه هزینه‌ها و به دنبال آن قیمت‌ها و در مقابل کاهش قدرت خرید مردم شده‌است باید تغییر کند زیرا زمانی‌که هزینه‌های تولید و خدمات هر روز افزایش و قدرت خرید مردم کاهش می‌یابد، نمی‌توان انتظار کاهش قیمت‌ها را داشت.
