بهرغم توسعه همه‌جانبه صنعت لبنیات کشور در خلال دهه‌های اخیر و ارتقای کیفی و کمی تولید محصولات آن، برخی عدمشناختها از صنعت و استانداردهای موجود در آن باعث شده تا در برابر شایعات شکننده باشد. انتشار شایعاتی همچون افزودن نگهدارنده‌های مضر به شیر خام و فرآوردههای لبنی برای افزایش زمان نگهداری و مواردی از این دست در خلال سال‌های گذشته در فضای مجازی و واقعی باعث شد تا مردم در مصرف برخی انواع شیر مانند شیرهای استریل وسواس بیشتری به خرج دهند. از سوی دیگر برخی افراد با استفاده از همین ناآگاهی جامعه از فرصت استفاده کرده و با انتشار شایعات درصدد بروز مشکل برای برخی شرکت‌های لبنی برآمدند؛ هرچند در بلندمدت این شایعات بی‌اثر شد، اما روی نگاه بلندمدت و افکار عمومی جامعه اثر گذاشت.
استانداردهای ایرانی؛ سخت‌گیرانه‌تر از جهان
شهریار دبیریان، دبیر کمیته‌های فنی و علمی انجمن صنایع لبنی ایران در گفت‌وگو با برنامه «ایران‌فود اکو ایران» در خصوص بحث استانداردها در این صنعت با بیان اینکه در صنایع غذایی استانداردهای بین‌المللی جهان به عنوان الگو در نظر گرفته می‌شود و بر اساس آن استاندارد ملی تدوین می‌شود، گفت: در بحث صنعت لبنیات بسیاری از استانداردها منطبق و حتی سخت‌گیرانه‌تر از استانداردهای جهانی است؛ به عنوان مثال در مبحث آلفاتوکسین حتی پنج برابر استانداردهای جهانی سخت‌گیرانه‌تر عمل می‌کنیم. وی در ادامه درباره دلیل این سخت‌گیری‌ها افزود: با توجه به سبد غذایی و شرایط حاکم بر مصرف محصولات مختلف با ضریب تامین میزان متفاوت از نیازمندی‌های سلامت جامعه، موضوع بومی‌سازی استانداردها از اهمیت زیادی برخوردار است، بنابراین استانداردها سخت‌گیرانه‌تر بوده است.
این سخت‌گیری نیز همان‌طور که اشاره شد به دلیل تفاوت سبد غذایی و فرهنگ و آداب و سنت‌های مصرفی غذایی ایران نسبت به مردم جهان است. به عنوان مثال استاندارد کدکس بین‌الملل میزان آلفاتوکسین موجود در شیر را نیم اعلام کرده اما در ایران این رقم با نظر وزارت بهداشت و توافق صنعت و سازمان ملی استاندارد و سازمان دامپزشکی ۱/ ۰ در نظر گرفته شده که پنج برابر سخت‌گیرانه‌تر از استانداردهای جهانی است. به‌طوری که صادرات به اوراسیا امروز با سخت‌گیری‌های شدیدی روبه‌رو است، ولی ایرانی‌ها موفق به پاس کردن استانداردهای لازم این کشورها شده‌اند.
دبیریان در پاسخ به سوالی درباره دلایل بازگشت برخی محصولات ایرانی از بازارهای صادراتی با بیان اینکه عوامل متعددی باعث برگشت محصولات صادراتی می‌شود، گفت: این محصولات در داخل کشور استانداردهای لازم را گذرانده‌اند، اما در بحث انتقال و زنجیره‌های سرد و گرم گاه مشکلاتی در این مسیر ایجاد می‌شود. به عنوان مثال دمای محیط برای انتقال کالاهای استریل باید ۲۵ درجه سانتیگراد باشد، اما گاهی اوقات این محصولات در دماهای بالا منتقل می‌شوند و این موضوعات مشکلاتی را ایجاد می‌کنند که البته باید به این نکته نیز اشاره کنیم که میزان بازگشت این محصولات نیز بالا نیست و این تصور که میزان قابل‌توجهی از محصولات صادراتی برگشت می‌خورند تصور درستی نیست، با این حال ضروری است موضوعاتی مانند انتقال کالا و تامین دمای موردنیاز رعایت شود.
رقابت با اروپا در حوزه تکنولوژی تولید
وی در بخش دیگری از صحبت‌های خود با اشاره به دستاوردهای شرکت‌های ایرانی در حوزه توسعه تکنولوژیکی تولید در صنعت لبنیات با بیان اینکه از نظر تکنولوژی در کارخانه‌های لبنی در سطح اروپا هستیم، گفت: تحریم‌ها نتوانسته ایران را در موضوع تکنولوژی عقب نگه دارد، البته تحریم قیمت خرید دستگاه‌ها و امکانات و تکنولوژی را در همه بخش‌ها افزایش داده است. به گفته او با این حال برخی افراد موضوعاتی را در این رابطه مطرح می‌کنند که ناشی از عدم‌شناخت آنان از صنعت و تکنولوژی پیشرفته موجود در این صنعت است و این نشان می‌دهد ضروری است شناخت کافی برای جامعه کارشناسی ایجاد شود.
دبیر کمیته‌های فنی و علمی انجمن صنایع لبنی ایران در خصوص تاثیر تکانه‌های اقتصادی مانند تورم و افزایش قیمت محصولات مختلف در صنعت لبنیات نیز با بیان اینکه طبیعتا این موضوعات روی قیمت تمام‌شده محصول اثر مستقیم دارد، گفت: این در حالی است که قیمت محصولات بسته‌بندی و سایر مولفه‌های اثرگذار روی قیمت، روزانه در حال افزایش است، بنابراین این موضوعات روی قیمت محصولات و قدرت خرید مصرف‌کننده تاثیر می‌گذارد. البته امروز با همه این معضلات چه در بحث قیمت تمام‌شده و چه سایر موضوعات و حتی سخت‌گیری‌های کشورهای اروپایی، کارخانه‌های در ایران محصولات خود را به بازارهای اروپایی می‌فرستند و حتی با سخت‌گیری‌های مختلف موجود، این شرکت‌ها توان صادرات محصولات خود به این کشورها را دارند. به گفته وی امروز دامداری‌هایی در کشور فعالیت می‌کنند که از نظر کیفیت شیر تولیدی با نمونه‌های اروپایی رقابت می‌کنند.
سرانه مصرف پایین است
وی در بخش دیگری از صحبت‌های خود با بیان اینکه یکی از مشکلات در صنعت شیر کاهش مصرف سرانه این محصول در کشور است که این موضوع در آینده روی سلامت جامعه خودنمایی خواهد کرد، ادامه داد: این رسالت مهمی برای مسوولان است که باید سرانه مصرف را افزایش دهند. یکی از راهکارها احیای شیر رایگان مدارس است، چراکه بیشترین جذب کلسیم در این سنین اتفاق می‌افتد، بنابراین با تمرکز بر این موضوع می‌توان کمک مهمی به این صنعت کرد. پس از آن باید یارانه لبنیات برای تقویت مصرف شیر در دستور کار قرار گیرد که این یارانه در اختیار دامدار یا کارخانه‌دارها قرار گیرد، زیرا حذف این محصول از سبد غذایی بسیار خطرناک است. امروز میزان مصرف سرانه شیر در اروپا تا 400 لیتر و در ایران 70 کیلوگرم گزارش می‌شود که از اختلاف بالای این دو حکایت دارد. دبیریان یکی از چالش‌های مهم در این صنعت را انتشار عمدی یا سهوی شایعات دانست و افزود: مصرف سرانه بسیاری از محصولات لبنی از جمله شیر در کشور پایین است و این شایعات این افت مصرف را دامن می‌زند.
وی در توضیح این موضوع به شیرهای استریل اشاره کرد و گفت: این نوع شیر دارای بهترین کیفیت شیر اولیه است و بار میکروبی آنها پایین و در فرادما استریل می‌شوند که از منظر فیزیکی و شیمیایی و ارزش غذایی تغییری در کیفیت محصول ایجاد نمی‌شود. در این دما هر نوع میکروارگانیزم این محصول از بین می‌رود، بنابراین هر نوع نگهدارنده برای این محصول در عمل غیرضروری است و بنابراین شایعات مربوط به نگهدارنده در شیرهای استریل مردود است. سایر شایعات مانند اضافه شدن وایتکس و پالم و... به این محصولات نیز عملا غیرممکن است. به گفته وی انتشار این شایعات در چنین شرایطی باعث می‌شود مردم به محصولات کارگاهی غیربهداشتی روی آورند و این چالش دیگری برای سلامت جامعه است و برخی افراد نیز با برچسب‌هایی مانند محصول سنتی و ارگانیک، عوارض دیگری را برای جامعه ایجاد می‌کنند و بیماری‌ها و مشکلات متعددی را برای سلامت جامعه به وجود می‌آورند.
/دنیای اقتصاد
