صنعت لبنیات همواره یکی از شاخه های اصلی صنایع غذایی کشور و پیشرو در زمینه صادرات بوده است ، در این راستا به بررسی تفضیلی از صادرات لبنیات کشور در شش ماهه نخست سال 1402 و 1401 میپردازیم.

 مقایسه صادرات لبنیات بر حسب حجم و ارزش در 6 ماهه نخست سال 1401و1402

• برحسب حجم:
• در 6 ماهه 1402 مجموعا 281450 تن (دویست و هشتاد و یک هزار و چهارصد و پنجاه تن) صادرات محصولات لبنی کشور بوده است که نسبت به مدت مشابه سال 1401 به میزان 17.3% افزایش نشان میدهد.
• در 6 ماهه نخست سال 1402 محصول شیر و خامه با 17.7% افزایش نسبت به مدت مشابه سال قبل و رسیدن به 62.6هزارتن اولین محصول لبنی صادراتی برحسب حجم است که22.27% از مجموع حجم صادرات را به خود اختصاص داده است ، پس از آن دوغ و کفیر با 56.1% افزایش نسبت به سال قبل و رسیدن به 59.3هزارتن در رتبه دوم قرار دارد که 21.1 % از مجموع حجم صادرات را دربرمیگیرد و در نهایت شیرخشک صنعتی با 21.6% افزایش نسبت به سال قبل و رسیدن به 56.8هزارتن در رتبه سوم قرار دارند و 20.19% از مجموع حجم صادرات را شامل میشود.
• در بین محصولات لبنی بیشترین افزایش در حجم صادرات نسبت به مدت مشابه سال قبل به ترتیب به محصولات دوغ و کفیر با 56.1% افزایش ،شیرخشک اطفال با 43.1% افزایش و شیرخشک صنعتی با 21.6درصد افزایش اختصاص یافته است.
• در بین محصولات بیشترین کاهش در حجم صادرات نسبت به مدت مشابه سال قبل به ترتیب به محصولات شیر و خامه غلیظ شده با 36.2% کاهش ،پودر آب پنیر با 9.8% کاهش و بستنی با 5.1% درصد کاهش اختصاص یافته است.

 

 

 

 

• برحسب ارزش:
• در 6 ماهه 1402 مجموعا 381.19 میلیون دلار صادرات محصولات لبنی کشور بوده است که نسبت به مدت مشابه سال 1401 به میزان 16.4% افزایش نشان میدهد.
• در 6 ماهه نخست سال 1402 محصول شیر خشک صنعتی با 24.2% افزایش نسبت به مدت مشابه سال قبل و رسیدن به 148.6 میلیون دلار اولین محصول لبنی صادراتی برحسب ارزش است که38.98% از مجموع ارزش صادرات را به خود اختصاص داده است ، پس از آن شیر و خامه با 23.1% افزایش نسبت به سال قبل و رسیدن به 65.7 میلیون دلار در رتبه دوم قرار دارد که 17.24% از مجموع ارزش صادرات را دربرمیگیرد و در نهایت پنیر با 8.2% افزایش نسبت به سال قبل و رسیدن به 63.54 میلیون دلار در رتبه سوم قرار دارند و 16.67% از مجموع ارزش صادرات را شامل میشود.

 

 

مقایسه صادرات ماهانه لبنیات براساس حجم و ارزش در 6 ماهه نخست سال اساس حجم:

• در 6 ماهه نخست سال 1402 مجموع صادرات لبنیات برحسب حجم نسبت به مدت مشابه سال 1401 به میزان 17.3% افزایش داشته است .
• در خرداد ماه 1402 بیشترین افزایش حجم صادرات ماهانه را نسبت به ماه مشابه سال قبل با 35.1% افزایش داشته ایم.

 

 

 

 

بر اساس ارزش:

• در 6 ماهه نخست سال 1402 مجموع صادرات لبنیات برحسب ارزش نسبت به مدت مشابه سال 1401 به میزان 16.4% افزایش داشته است .
• خرداد ماه 1402 بیشترین افزایش ارزش صادرات ماهانه را نسبت به ماه مشابه سال قبل با 36% افزایش داشته ایم.

 

 

 

 

شرکای تجاری اصلی کشور بر اساس حجم و ارزش صادرات :

• براساس حجم صادرات :
• در 6 ماهه نخست سال 1402 مجموعا به 39 کشور صادرات لبنیات انجام شده است که نسبت به 6 ماهه نخست سال 1401 به تعداد این کشورها 3 مورد اضافه شده است، در این میان 15کشور نشان داده شده در جدول 99.39درصد از حجم صادرات را به خود اختصاص داده اند و سایر مقاصد صادراتی نظیر : کانادا، آلمان ، اتریش ، استرالیا ، نیوزلند ، ژاپن ، دانمارک ، انگلستان و .. مجموعا کمتر از 0.6% از حجم صادرات لبنیات را شامل میشوند .
• کشور عراق با افزایش 31درصدی حجم صادرات در 6 ماهه نخست سال 1402 نسبت به مدت مشابه سال 1401 و رسیدن به 184هزارتن صادرات اولین مقصد لبنیات ایران با 65.4% از سهم صادرات بر اساس حجم است.
• کشور پاکستان با افزایش 13.8 درصدی حجم صادرات در 6 ماهه نخست سال 1402 نسبت به مدت مشابه سال 1401 و رسیدن به 43.5 هزارتن صادرات دومین مقصد لبنیات ایران با 15.4%از سهم صادرات بر اساس حجم است.
• کشور افغانستان با کاهش 15.4 درصدی حجم صادرات در 6 ماهه نخست سال 1402 نسبت به مدت مشابه سال 1401 و رسیدن به 20.8 هزارتن صادرات سومین مقصد لبنیات ایران با 7.4%از سهم صادرات بر اساس حجم است.
• کشور روسیه با کاهش 18.1درصدی حجم صادرات در 6 ماهه نخست سال 1402 نسبت به مدت مشابه سال 1401 و رسیدن به 18.1 هزارتن صادرات تنها 0.4 %از سهم صادرات لبنیات ایران بر اساس حجم را به خود اختصاص داده است.
• 
• • براساس ارزش صادرات :
  • کشور عراق با افزایش 30.5 درصدی ارزش صادرات در 6 ماهه نخست سال 1402 نسبت به مدت مشابه سال 1401 و رسیدن به 221.3 میلیون دلار صادرات اولین مقصد لبنیات ایران با 58 %از سهم صادرات بر اساس ارزش است.
  • کشور پاکستان با افزایش 24.5 درصدی ارزش صادرات در 6 ماهه نخست سال 1402 نسبت به مدت مشابه سال 1401 و رسیدن به 77.2 میلیون دلار صادرات دومین مقصد لبنیات ایران با 20.2%از سهم صادرات بر اساس ارزش است.
  • کشور افغانستان با کاهش 0.6 درصدی ارزش صادرات در 6 ماهه نخست سال 1402 نسبت به مدت مشابه سال 1401 و رسیدن به 27 میلیون دلار صادرات سومین مقصد لبنیات ایران با 7.09%از سهم صادرات بر اساس ارزش است.
  • کشور روسیه با کاهش 34 درصدی ارزش صادرات در 6 ماهه نخست سال 1402 نسبت به مدت مشابه سال 1401 و رسیدن به 1.4 میلیون دلار صادرات تنها 0.35% از سهم صادرات لبنیات ایران برحسب ارزش را به خود اختصاص داده است.

• بررسی صادرات به عراق ،پاکستان و افغانستان بر اساس ارزش صادرات به تفکیک نوع محصولات:

 

  

شرکای تجاری اصلی کشور بر اساس ارزش صادرات به تفکیک محصولات :

 

1. شیرخشک صنعتی: در 6 ماهه سال 1402و 1401 در مجموع شیرخشک صنعتی به 17کشور صادر شده است که اولین مقصد شیرخشک صنعتی ایران در 6 ماهه نخست سال 1402 کشور پاکستان با 43.64% از ارزش صادرات و پس از آن کشور عراق با 37.32% از ارزش صادرات در رتبه دوم و سپس افغانستان با 6.24% از ارش صادرات در رتبه سوم قرار دارند.

• سهم صادرات شیرخشک صنعتی به ترکیه برحسب ارزش با کاهش حدودا 5 برابری از 3.65% در 6 ماهه 1401 به 0.69% در 6 ماهه 1402 رسیده است.
• سهم صادرات شیرخشک صنعتی به عراق برحسب ارزش با افزایش 3برابری از 28.62% در 6 ماهه 1401 به 37.34درصد در 6 ماهه 1402 رسیده است.

 

2. پنیر: در 6 ماهه 1402مجموعا به 34 کشور صادرات پنیر داشته ایم که نسبت به مدت مشابه سال 1401 به تعداد کشورها 4 مورد افزوده شده است .که از این میزان 10کشوری که در جدول آورده شده است بیش از 98% از سهم صادرات پنیر برحسب ارزش را به خود اختصاص داده اند

• در 6 ماهه سال 1402و 1401 اولین مقصد پنیر ایران کشور عراق با حدود 80% از سهم ارزش صادرات و پس از آن افغانستان با حدود 7% از سهم ارزش صادرات در رتبه دوم قرار دارد.
• در 6 ماهه سال 1401 کشور روسیه با اختصاص 2.9% از سهم ارزش صادرات پنیر ایران (1.7میلیون دلار ) در رتبه سوم قرار داشته است که در 6 ماهه سال 1402 با کاهش 1.4 برابری در سهم ارزش صادرات به رتبه چهارم نزول داشته است.

3. کره: در 6 ماهه 1402مجموعا به 17 کشور صادرات کره داشته ایم که نسبت به مدت مشابه سال 1401 به تعداد کشورها 3 مورد افزوده شده است .

• در 6 ماهه سال 1402و 1401 اولین مقصد کره ایران کشور آذربایجان با حدودا 37% از سهم ارزش صادرات است.
• کشور گرجستان با افزایش حدود 3.7 برابری در سهم صادرات کره بر حسب ارزش از جایگاه هشتم در 6 ماهه 1401 به جایگاه سوم در 6 ماهه 1402 رسیده است.

4. شیر وخامه: در 6 ماهه 1402مجموعا به 26 کشور صادرات شیر و خامه داشته ایم که نسبت به مدت مشابه سال 1401 به تعداد کشورها 6 مورد افزوده شده است که از این میزان 10کشوری که در جدول آورده شده است بیش از 99% از سهم صادرات شیر وخامه برحسب ارزش را به خود اختصاص داده اند .

• در 6 ماهه نخست سال 1402 اولین مقصد شیر و خامه ایران کشور عراق با حدود 65.5% از سهم ارزش صادرات بوده است که نسبت به سهم ارزش صادرات در 6 ماهه 1401 به میزان 1.2برابر افزایش داشته است.

گمرکات اصلی کشور بر اساس حجم و ارزش صادرات

• در 6 ماهه نخست سال 1402 مجموعا از 61 گمرک کشور صادرات لبنیات داشته ایم که نسبت به 6 ماهه نخست سال 1401 به تعداد این گمرکات 5 مورد اضافه شده است.
• بر اساس حجم صادرات گمرک منطقه ویژه اقتصادی نوشهر در رتبه اول قرار دارد و 17.7% صادرات کشور برحسب حجم از این گمرک صورت میگیرد ، گمرک غرب تهران با 42% افزایش حجم صادرات در 6ماهه نخست سال 1402 نسبت به مدت مشابه سال 1401 از جایگاه سوم به جایگاه دوم رسیده است و 13.3% از حجم صادرات لبنیات کشور از این گمرک انجام میشود. گمرک اصفهان با 17%کاهش در حجم صادرات در 6ماهه 1402 نسبت به 6 ماهه 1401 از جایگاه دوم در 6ماهه نخست سال 1401 به جایگاه چهارم در 6 ماهه نخست سال 1402 نزول داشته است و 8.7%حجم صادرات لبنیات کشور از این گمرک انجام میشود (در 6 ماهه نخست سال 1401 سهم این گمرک از صادرات لبنیات بر حسب حجم12.3%بوده است) و در نهایت گمرک مشهد با 13 درصد افزایش حجم صادرات در 6 ماهه نخست 1402 نسبت به مدت مشابه سال 1401 از رتبه چهارم به رتبه سوم رسیده است و در 6ماهه نخست سال 1402 به میزان 9.7% از حجم صادرات لبنیات به این گمرک تعلق دارد.

بر اساس ارزش صادرات گمرک منطقه ویژه اقتصادی نوشهر در رتبه اول قرار دارد و 18.3% صادرات کشور برحسب ارزش متعلق به این گمرک است، گمرک غرب تهران با 40.5% افزایش ارزش صادرات در 6ماهه نخست سال 1402 نسبت به مدت مشابه سال 1401 از جایگاه سوم به جایگاه دوم رسیده است و 16.1%صادرات لبنیات کشور بر حسب ارزش از این گمرک انجام میشود. گمرک اصفهان با 24.3%کاهش در صادرات لبنیات برحسب ارزش در 6ماهه 1402 نسبت به 6 ماهه 1401 از جایگاه دوم به جایگاه سوم نزول داشته است، 11.4%صادرات لبنیات کشور بر حسب ارزش از این گمرک انجام میشود (در 6 ماهه نخست سال 1401 سهم این گمرک از صادرات لبنیات بر حسب ارزش 17.5%بوده است) و در نهایت گمرک مشهد با 10.1 درصد افزایش صادرات بر حسب ارزش در 6 ماهه نخست 1402 نسبت به مدت مشابه سال 1401 در جایگاه چهارم قرار دارد.

 

 

گمرکات اصلی کشور بر اساس حجم و ارزش صادرات به تفکیک نوع محصولات

1. شیرخشک : در 6 ماهه نخست سال جاری 80.5% از مجموع ارزش صادرات محصول شیرخشک صنعتی (معادل119.7 میلیون دلار ) به ترتیب متعلق به 7 گمرک غرب تهران با 22.1% ، اصفهان با 20.3% ، منطقه ویژه اقتصادی نوشهر با 12.2% ،مشهد با 7.3% ، خسروی با 7.2% پرویزخان با 6.6% و اراک با 4.9% بوده است.

2 .پنیر : در 6 ماهه نخست سال جاری 80.8% از مجموع ارزش صادرات محصول پنیر (معادل51.3 میلیون دلار ) به ترتیب متعلق به 7 گمرک منطقه ویژه اقتصادی نوشهر با 27.4% ، اینچه برون با 19.5% ، خسروی با 10.1% ، ،اصفهان با 7.2 % ، چذابه با 6.9% غرب تهران با 5.9% و باشماق با 3.8% بوده است.

 

3. شیر و خامه : در 6 ماهه نخست سال جاری 78.4% از مجموع ارزش صادرات محصول شیر و خامه (معادل51.5 میلیون دلار ) به ترتیب متعلق به 7 گمرک منطقه ویژه اقتصادی نوشهر با 36.8% ، غرب تهران با 9% ، زرندیه  با 8.9% ، اصفهان با 7.9% ، مشهد با 6.8% خسروی با 5% و منطقه ویژه اقتصادی شیراز با 4.1%  بوده است.

4. کره : در 6 ماهه نخست سال جاری 87.1% از مجموع ارزش صادرات محصول کره (معادل18.3 میلیون دلار ) به ترتیب متعلق به 7 گمرک غرب تهران با 32% ، زرندیه با 21.7% ، پرویزخان با 8.9% ، مشهد با 7.8%، بیله سوار با 6.3% ، منطقه ویژه اقتصادی نوشهر با 5.6% ، باشماق با 4.8% بوده است.

5. ماست : در 6 ماهه نخست سال جاری 90.6% از مجموع ارزش صادرات محصول ماست (معادل 6.8 میلیون دلار ) به ترتیب متعلق به 7 گمرک منطقه ویژه اقتصادی نوشهر با 28.4% ، خسروی با 17.6% ،زرندیه با 11.6% ، باشماق با 10.9.% ، منطقه ویژه اقتصادی شیراز با 10.1% ، چذابه با 8.8% و سومار با3.2% بوده است.6. بستنی : در 6 ماهه نخست سال جاری 92.3% از مجموع ارزش صادرات محصول بستنی (معادل 33.6 میلیون دلار ) به ترتیب متعلق به 7 گمرک غرب تهران با 26.6% ، باشماق با 21.4 % ، فرودگاه شیراز با 14.7%، منطقه ویژه اقتصادی نوشهر با 14.3% ، تبریز با 6.4% ، تمرچين پيرانشهر با 6% و سومار با2.8% بوده است.

توجه شود برای آمار 6 ماهه نخست سال 1401 از گزارش سالانه 1401 گمرک آپدیت شده در تاریخ28/6/1402 استفاده شده است .

تهیه شده در واحد پژوهش انجمن صنایع فرآورده های لبنی ایران

تهیه و تنظیم : سیده هاله موسوی